Na Białorusi został przyjęty Plan Poprawy Działalności Ekologicznej

Na Białorusi został przyjęty Plan Poprawy Działalności Ekologicznej

Plan, który obejmuje środki, mające na celu wdrożenie zaleceń trzeciego Przeglądu Efektywności Działalności Ekologicznej (EPR), przygotowanego przez Europejską Komisję Gospodarczą ONZ, został zatwierdzony przez rząd. Przyjęcie takiego planu w całości potwierdza silne zaangażowanie kraju w proces EPR. A trzeci Przegląd Efektywności Działalności Ekologicznej, między innymi, odzwierciedla cały szereg osiągnięć Białorusi, takich jak zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza źródłami mobilnymi, ogłoszenie nowych obszarów szczególnie chronionych, postęp w nauczaniu aspektów edukacji ekologicznej i edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju, jak również stabilność struktury organizacyjnej w dziedzinie ochrony środowiska, której wynikiem stały się konsekwentne opracowanie i realizacja polityki ekologicznej.


W Przeglądzie również zauważono postępy, poczynione w zakresie poprawy jakości prawodawstwa środowiskowego. Wśród kluczowych obszarów, w których konieczna jest dalsza praca, Przegląd nazywa udział społeczeństwa w planowaniu strategicznym, wprowadzenie zachęt ekonomicznych dla odnowienia starzejącego parku pojazdów.

Plan działań, obejmujący okres do roku 2020, określa działalność i środki, za których wdrożenie są odpowiedzialne 16 republikańskich organów rządowych, jak również obwodowe i lokalne organy władzy. Do takich środków, w szczególności, należy rozszerzenie udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji w kwestiach dotyczących środowiska, tworzenie krajowej sieci ekologicznej, optymalizacja infrastruktury gospodarki odpadami. Wiele działań wykracza daleko poza ramy dziedziny ochrony środowiska i odnosi się do środków, koniecznych w energetyce, sektorze transportu, leśnictwie, branży turystycznej, gospodarce komunalnej i opiece zdrowotnej, w celu zapewnienia zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi, ochrony środowiska i zdrowia ludności.

Na przykład, w dziedzinie leśnictwa Plan działań przewiduje budowę dróg leśnych w wysokości nie mniejszej niż 100 km rocznie. Na Białorusi istnieją rozległe obszary, które są obecnie niedostępne ze względu na mokre i bagniste tereny. Średnia gęstość dróg leśnych w kraju wynosi 6 km na 1000 hektarów lasu, co jest słabszym wskaźnikiem niż średnia europejska wartość 20 kilometrów na 1000 hektarów lasu. Niska gęstość dróg może mieć negatywny wpływ na zrównoważoną gospodarkę leśną, bo może to doprowadzić do nadmiernej eksploatacji lasów, znajdujacych się w pobliżu istniejących dróg, w konsekwencji z negatywnym wpływem na środowisko, do zmniejszenia produktywności lasów w takich obszarach.

Chociaż Białoruś jest już Stroną większości wielostronnych umów środowiskowych, planowane działania przyczynią się do jej udziału w innych umowach. Ponadto, Plan przewiduje środki w celu zapewnienia pełniejszego stosowania zasad systemu informacji ekologicznej w kraju.


Jest wiele przykładów współpracy. Jak wiadomo, Komitet Polityki Środowiskowej Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ zatwierdził zalecenia Przeglądu 29 października 2015 roku. Federalne Ministerstwo Środowiska, Ochrony Przyrody, Budownictwa i Bezpieczeństwa Reaktorów Jądrowych Niemiec i Federalna Agencja Ochrony Środowiska Niemiec w ramach Programu Poradnictwa, jak również rządy Norwegii i Szwajcarii zapewniły wsparcie finansowe na przygotowanie trzeciego Przeglądu Efektywności Działalności Ekologicznej. Ministerstwo Polityki Społecznej, Zdrowia i Praw Kobiet we Francji przydzieliło eksperta do spraw ochrony zdrowia i środowiska, a Program Narodów Zjednoczonych do spraw Ochrony Środowiska wysłał eksperta do spraw różnorodności biologicznej. Program Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju na Białorusi udzielił wsparcia organizacyjnego dla przeprowadzenia misji do Przeglądu.

Istnieją również inne przykłady. Nie możemy nie powiedzieć o tym, że w celu zwiększenia efektywności energetycznej gospodarki ważną rolę odgrywa Program Narodów Zjednoczonych do spraw Rozwoju, który jest partnerem rządu białoruskiego. W szczególności, zaczynając od 2013 roku, Biuro UNDP na Białorusi ułatwia realizację projektu “Poprawa efektywności energetycznej budynków mieszkalnych”, finansowanego przez Globalny Fundusz Ekologiczny. Głównym celem, który stoi przed tym projektem, — stworzenie warunków, koniecznych do zmniejszenia zużycia energii i redukcji emisji gazów cieplarnianych przy eksploatacji wielopiętrowych budynków mieszkalnych. Osiągnąć swój cel uczestnicy projektu planują poprzez opracowanie i wdrożenie w praktyce projektowania, budowy i eksploatacji zasobów mieszkaniowych nowych rozwiązań technicznych dla systemów inżynieryjnych budynku wraz z wprowadzeniem odpowiednich zmian do normatywnych aktów prawnych. Powszechne wykorzystywanie wyników i opracowań projektu spowoduje zmniejszenie zużycia energii do ogrzewania, wentylacji i zaopatrzenia w gorącą wodę w nowych budynkach co najmniej o 70% w porównaniu do zasobów mieszkaniowych, oddanych do użytku przed rokiem 1993, i o 40% — w porównaniu do zasobów mieszkaniowych, zbudowanych zgodnie z obowiązującymi obecnie wymogami w sprawie zużycia energii budynków.

Warto zauważyć, że do niedawna zmniejszenie energochłonności PKB na Białorusi było zapewnione przede wszystkim przez zwiększenie efektywności energetycznej produkcji. Oszczędność energii w sektorze mieszkaniowym nabyła status priorytetowy w ostatnich latach, w szczególności, gdy rząd przyjął program kompleksowy rozwoju, budowy i przebudowy energooszczędnych mieszkań.

Program przewiduje wyposażenie do roku 2020 wszystkich nowych budynków mieszkalnych w systemy utylizacji ciepła powietrza wentylacyjnego, co z kolei przyczyni się do co najmniej dwukrotnego zmniejszenia udziału zużycia energii cieplnej w nowych budynkach mieszkalnych w porównaniu do średniego wskaźnika w danym momencie.


Pomimo faktu, że obecnie budowniczowie mają już dostęp do nowoczesnych materiałów i urządzeń, przejście do masowej budowy energooszczędnych budynków jest ograniczane przez niedostateczny rozwoju ram prawnych oraz ograniczone doświadczenie spółek krajowych w zakresie projektowania, budowy i eksploatacji takich budynków. Mianowicie na poprawę standardów oraz zwiększenie wiedzy na temat współczesnej praktyki, na upowszechniania najlepszych praktyk UNDP-GEF orientuje swoją działalność.

Aleksander Grebeńkow, szef projektu: “Nie możemy powtarzać doświadczenie w zakresie poprawy efektywności energetycznej budynków, nie dając ram regulacyjnych wprowadzonym rozwiązaniom inżynieryjno-technicznym. Należy zauważyć, że obowiązujące obecnie na Białorusi standardy konstrukcyjne są dość nowoczesne: w dużej mierze są zgodne z europejskimi. Jednak, naszym zdaniem, nie ma aktu normatywnego, który zrobiłby te normy obowiązkowymi. Powinien nim stać się Regulamin Techniczny “Efektywność energetyczna budynków”, który obecnie opracowuje się z udziałem ekspertów projektu”.

Czy spełnione są wymogi regulacyjne i wskaźniki projektowe zużycia energii i do jakiego stopnia można nazwać energooszczędnymi nowo wybudowane budynki i domy poprzednich pokoleń — za to jest odpowiedzialny audyt energetyczny. Dlatego w ramach projektu po raz pierwszy rozpoczęły się na szeroką skalę badania energetyczne 55 budynków najbardziej rozpowszechnionych serii masowych i róznych lat budowy. Na podstawie analizy tych wyników zostaną przygotowane zalecenia do poprawy praktyki audytu energetycznego w budynkach mieszkalnych.

Jest w projekcie również składnik edukacyjny. Ponad 500 osób wzięło udział w kilkadziesięciu imprezach, począwszy od 2013 roku. Projekt obejmuje szkolenia, seminaria, konferencje, warsztaty dla projektantów, budowniczych, wykonawców, a przede wszystkim ma na celu przekazanie doświadczenia energooszczędnego budownictwa do możliwie największej liczby specjalistów.


W ramach projektu zbadano doświadczenie w projektowaniu domów z minimalnym zużyciem energii, zaproponowano nowe, zaawansowane rozwiązania dla systemów ogrzewania i zaopatrzenia w wodę gorącą, podano zalecenia dotyczące treści kształcenia w programach szkoleń w wielu uniwersytetach w zakresie projektowania, budowy i eksploatacji energooszczędnych budynków. W tych kierunkach już prowadzą się wykłady na Białoruskim Narodowym Uniwersytecie Technicznym, na porządku dziennym — Brzeski Uniwersytet Techniczny. Kolejnym elementem szkolenia i upowszechniania wiedzy — przeprowadzone przez projekt PR-akcje, rozliczone zarówno na dorosłe i dziecięce audytorium, jak również studia za granicą. Podczas zagranicznych wycieczek w celu studiów i zapoznania białoruscy specjaliści mieli okazję zapoznać się ze współczesną bazą regulacyjną energooszczędnego budownictwa mieszkaniowego, innowacyjnymi metodami obliczania, projektowania, budowy i monitorowania efektywności energetycznej budynków mieszkalnych, a także zbadać praktykę w zakresie wykorzystania nowych rozwiązań technicznych, w tym odnawialne źródła energii do ogrzewania pomieszczeń mieszkalnych i podgrzewania wody.

Ważne jest, aby odznaczyć, że już rozpoczęła się budowa trzech energooszczędnych domów nowej generacji, dla których dokumentacja projektowa została opracowana z bezpośrednim udziałem ekspertów i wsparciem finansowym projektu UNDP-GEF.

Podstawowy projekt wszystkich budynków opiera się na istniejących zasadach budowy i przewiduje połączenie do scentralizowanych systemów ogrzewania i zaopatrzenia w wodę gorącą, instalację w każdym mieszkaniu baterii, zaworów termostatycznych i ciepłomierzy jako standardowych parametrów. Wkład projektu UNDP-GEF dla pokrycia kosztów dodatkowych środków na rzecz zwiększenia efektywności energetycznej wyniesie 15% do kosztu bazowego inwestycji. Środki te obejmują szereg nowych układów inżynieryjnych. Dla systemu ogrzewania, na przykład, będzie zastosowana przymusowa wentylacja w każdym mieszkaniu z wykorzystaniem do 80% ciepła wywiewanego powietrza. Dla systemu zaopatrzenia w wodę gorącą — pompy ciepła, utylizujące ciepło ziemi poprzez pale fundamentowe oraz ciepło ścieków kanalizacyjnych, wymienniki ciepła, które regenerują ciepło ścieków bytowych, i słoneczne podgrzewacze. Panele słoneczne będą dostarczać energię elektryczną do napędu cieplnych pomp i wentylatorów, a także do oświetlenia ogólnodostępnych miejsc. Oczekuje się, że na obiektach pilotażowych zużycie ciepła do zaopatrzenia w wodę gorącą zostanie zmniejszone o co najmniej 40%.

“Te trzy domy — w Mińsku, Mohylewie i Grodnie — są praktycznym eksperymentem. W nich zostaną zastosowane wszystkie dostępne i ekonomicznie uzasadnione dzisiaj technologie oszczędzania energii, i jesteśmy przekonani, że wynik wkrótce oświadczy się o wiele głośniej niż jakiekolwiek obliczenia teoretyczne. Szacujemy, że łączne kwity w tych domach będą znacznie zmniejszone. Na przykład, w domu w Mohylewie będzie mniej o około 55 mln rubli” — podsumowuje Aleksander Grebeńkow.