Магчыма, дынастыя Сямашка працягнецца і ў пятым пакаленні
Асаблівая школа
Сустракаюць мяне настаўнікі ў сярэдняй школе № 28 Гомеля, дзе зараз працуе намеснікам дырэктара музычнага аддзялення прадстаўнік умоўна малодшага пакалення Аляксандр Сямашка. Для сям’і гэта не проста ўстанова адукацыі: тут 10 гадоў дырэктарам адпрацаваў яго бацька – Леанід Андрэеевіч, які з радасцю праводзіць экскурсію па мясцовым музеі:
— Школа адкрылася, калі яшчэ не скончылася вайна. Вось здымак – 1 верасня 1944 года на лінейцы стаяць вучні. Першы дырэктар Зіновій Гершанок, пакуль ішло будаўніцтва, тут амаль жыў у палатцы.
У школы шмат вядомых выпускнікоў: кандыдаты і дактары навук, футбольныя трэнеры, кіраўнікі прадпрыемстваў.
— Скончыў у 1954 годзе школу ганаровы рэктар Гомельскага дзяржуніверсітэта Леанід Шамяткоў. А вось у спісе сярэбраных медалістаў 1968-га – Аляксандр Якабсон, былы старшыня Гомельскага
аблвыканкама і Камітэта дзяржаўнага кантролю.
Паступова ў школе з’явілася музычнае аддзяленне, а разам з гэтым шмат творчых вучняў і нават уласны гімн.
Прозвішча з гісторыяй
Аб сваёй былой школе Леанід Андрэеевіч гаворыць з цёплай усмешкай і замілаваннем. Праўда, паступаючы ў Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт, будучы фізік пра педработу не марыў. Хоць прыкладаў перед вачыма было дастаткова.
— Дзядзьку маёй маці Івана Ва-сільевіча называлі коратка і паважліва — «настаўнік». Практычна ўсе жыхары вёскі Альхоўка Бярэзінскага раёна Мінскай вобласці былі яго вучнямі, бацькамі яго вучняў. Яны паважалі яго меркаванне, звярталіся за парадамі.
Леанід Андрэевіч і Таццяна Дзмітрыеўна падчас вучобы пра школу не марылі
Настаўнікам быў і яго бацька, удзельнік Вялікай Айчыннай вайны Андрэй Сярмяжка. У музеі Бярэ-зінскай гімназіі, якую Андрэй Iосіфавіч скончыў у 1937 годзе, ёсць стэнд пра яго і іх выпускны клас. З вайны тады жывымі вярнуліся толькі трое. Пасля дэмабілізацыі Андрэй Сярмяжка паспеў папрацаваць настаўнікам, дырэктарам дзвюх школ і нават інспектарам Бярэзінскага аддзела адукацыі.
— Мая мама Сафія Андрэеўна была настаўнікам пачатковых класаў, затым выхавальнікам ясляў-сада, надзвычай добрая і сардэчная была жанчына.
Свой лёс Леанід Андрэевіч знайшоў падчас вучобы. Таццяна Дзмітрыеўна скончыла фізічны факультэт разам з ім. Удваіх з мужам марылі вывучаць перадавыя тэхналогіі, аднак размеркавалі абодвух у магілёўскую школу. Потым у Гомель, дзе на нейкі час Таццяна Дзмітрыеўна адышла ад педагогікі, працавала на заводзе «Гомсельмаш». Потым сэрца пацягнула зноў у школу. Акрамя ўрокаў, строгі фізік нечакана знайшла сябе і як выхавальнік групы падоўжанага дня. Матэматычны склад розуму тут жа дапамог з навацыямі: сон і хатнія заданні – гэтага мала, без экскурсій, развіваючых гульняў і дадатковых заняткаў не абысціся. Вышэйшая катэгорыя настаўніка і выхавальніка стала заканамерным вынікам. І разам з усім гэтым яна знаходзіла час, каб падтрымліваць мужа. Леанід Андрэеевіч быў дырэктарам дзвюх школ, а на працягу некалькіх гадоў узначальваў аддзел адукацыі адміністрацыі Савецкага раёна Гомеля.
Самая лепшая прафесія
Таццяна Дзмітрыеўна запрашае на чай. Для сябе заварвае мяту – пасля напружанага рабочага дня супакоіць нервы не перашкодзіць. Зараз яны з мужам на пенсіі, аднак усё роўна працуюць. Ён – выкладае фізіку, яна – матэматыку, вырашыўшы паспрабаваць яшчэ адзін напрамак дзейнасці. Пра тое, каб зрабіць з сыноў настаўнікаў, не думалі зусім. Таццяна Дзмітрыеўна ўспамінае, як маленькі нашчадак двух фізікаў раптам зацікавіўся музыкай.
— Саша захацеў у музычную школу, калі яму было 5,5 года. На фартэпіяна не бралі, сказаў: «Тады на трубу!» Потым быў саксафон, музвучылішча і Інстытут культуры.
Аляксандр Леанідавіч паспеў папрацаваць у некалькіх ансамблях і аркестрах, паўдзельнічаць у фестывалях і конкурсах. Аднак у Мінску не застаўся, вярнуўся ў Гомель і вырашыў выкладаць у школе. У той жа, дзе некалі дырэктарам быў бацька. Творчая састаўная, праўда, не дазваляе абмяжоўвацца толькі ўрокамі. Па-за школай музыкант іграе ў народным джаз-ансамблі Аляксандра Гулая і музычным калектыве дырэктараў раённых школ, які зрывае авацыі на гарадскіх мерапрыемствах.
Гісторыя сям’і Сямашка паспела трапіць у кнігу пра педагагічныя дынастыі
Ці спецыяльна шукаў такую палавінку сэрца, Аляксандр не расказвае, але і яго жонка – таксама настаўніца. Алена выкладае ў малодшых класах, да таго ж яна скончыла філалагічны факультэт і паралельна вучыць старэйшых школьнікаў рускай мове і літаратуры. Нядаўна дачка Вераніка заявіла, што марыць быць настаўнікам пачатковых класаў. Алена тут жа сказала: «Ніколі!», а потым развяла рукамі. У сям’і навязваць камусьці свой погляд не прынята. І фізікі, і філолаг, і музыкант знаходзяць аб чым пагутарыць за сямейным сталом. Калі для гэтага ёсць сілы, усміхаецца Таццяна Дзмітрыеўна:
— Стамляемся вельмі. Настаўнік — самая лепшая і прыемная прафесія на свеце да тога моманту, пакуль не з’яўляецца вялікая колькаць папер, а таксама неабходна правяраць халадзільнікі сем’яў у сацыяльна небяспечным становішчы і тлумачыць раззлаваным бацькам, што гэта нармальна, калі ў дзіцяці няма здольнасцей да матэматыкі ці хіміі — знойдуцца яны да іншых прадметаў.
Яны зусім розныя і як педагогі. Калі, напрыклад, Таццяна Дзмітрыеўна супакойвае вучня толькі адным суровым позіркам, то Леанід Андрэевіч аўтарытэт зарабіў далікатным, але патрабавальным падыходам. Алена стаўку робіць на пяшчоту, а Аляксандр стварае атмасферу творчай арыгінальнасці. Шкадуюць толькі, што зараз у педагогіку ідуць па астаткавым прынцыпе, бо прэстыж прафесіі кульгае і для паступлення патрэбна менш балаў. Таму потым і да працы хто-ніхто ставіцца абыякава. Аляксандр гэтага не разумее:
— Самая вялікая праблема людзей у тым, што яны ходзяць на нелюбімую работу.
Самі Сямашка пра свой выбар не шкадавалі і дня. Задавальненне быць настаўнікам большае, чым цяжкасці педагагічнай працы.
valchencko@mail.ru
Фота Івана КУЗМЯНКОВА і з архіва сям’і СЯМАШКА