To zagadnienie od kilku lat badają ekonomiści, obserwując skomplikowane perypetie negocjacji, lecz nie dają jednoznacznej odpowiedzi. Z jakim wynikiem i co najważniejsze, kiedy skończą się “przetargi” państw za miejsce w WTO, nie jest do końca jasne. Co więcej, stosunki między państwami członkowskimi i kandydatami do wstąpienia do WTO coraz bardziej przybierają charakter polityczny. Wystarczy przypomnieć oświadczenie dygnitarzy USA, że ze względu na konflikt z Gruzją dążenie Rosji do wstąpienia do WTO jest zagrożone. Takie metody presji wcale nie służą podniesieniu statusu tej organizacji. Bez tego jest tak niski, że eksperci mуwią nawet o kryzysie WTO.Dla Białorusi ważne jest rozwiązanie problemu: jak uzgodnić termin wstąpienia z działaniami największego partnera handlowego — Rosji. Większość specjalistуw jest zgodna: najlepiej wstąpić do WTO w tym samym czasie bądź z małym opуźnieniem. Przypomnijmy, że podobne rozmowy toczyły się odnośnie Ukrainy, jednak ten kraj wstąpił już do WTO, a handel z Białorusią zaktywizował się.
W trakcie przygotowań Białoruś dostosowała część podstaw prawnych do norm i wymagań organizacji. To świadczy o stopniowej liberalizacji warunkуw prowadzenia działalności gospodarczej. Dużo aktуw normatywno-prawnych wymaga jedynie nieznacznej korekty. Są rуwnież takie, ktуre potrzebują poważnego dopracowania, mуwią eksperci. Przykładowo zostają pytania wobec obowiązującego w kraju systemu pozataryfowych środkуw regulacji, selektywnego charakteru ulg podatkowych (w tym całkowitego zwolnienia z podatkуw). Tak, zgodnie z przepisami WTO preferencji należy udzielać albo wszystkim przedsiębiorstwom pewnego sektora gospodarki, albo w ogуle wszystkim bez wyjątku, bez podziału na państwowe i prywatne.
Liberalizacja realizowana w ramach Światowej Organizacji Handlu przewiduje obniżenie bądź zniesienie taryf celnych importowych, co może negatywnie wpłynąć na konkurencyjność wielu towarуw. Ich wykaz zawiera dziś ponad 500 najbardziej zagrożonych pozycji. Wśrуd branż, na ktуre wstąpienie do WTO może źle wpłynąć, znajdą się gospodarka rolna, przemysł spożywczy, chemiczny, lekki, obrуbka drewna, produkcja materiałуw budowlanych,
budowa maszyn.
Krуtkoterminowy efekt gospodarczy po wstąpieniu Białorusi do WTO eksperci szacują na 230–250 milionуw dolarуw rocznie: właśnie tyle może pozyskać gospodarka po zniesieniu dyskryminacyjnych barier pozataryfowych, antydumpingowych i innych specjalnych środkуw ograniczenia państw członkowskich WTO wobec białoruskich towarуw.
Szczegуlny temat negocjacji to zabezpieczenie sektora agrarnego, minimalizacja ewentualnych negatywnych skutkуw. W zasadzie w trakcie “przetargуw” zagraniczni partnerzy doszli do zrozumienia tego, że poziom wsparcia rządowego gospodarki rolnej na Białorusi (około 500 milionуw dolarуw rocznie) odpowiada potrzebom branży.
Bez wątpienia wstąpienie Białorusi do WTO przyczyni się do zaostrzenia konkurencji na rynku krajowym wśrуd zakładуw przemysłowych. Jak należy oceniać ten czynnik? “Przedsiębiorstwa produkujące towary wyłącznie dla rynku wewnętrznego, do tego niezbyt wysokiej jakości, będą zmuszone konkurować z zagranicznymi dystrybutorami bardziej jakościowej i być może tańszej produkcji” — uważa wicedyrektor Instytutu Naukowo-Badawczego Ministerstwa Gospodarki Aleksy Dajneko. Przy tym specjalista wyjaśnia, że skuteczność pracy takich instytucji w każdym razie należy podnosić, nie tylko w kontekście przygotowań do wstąpienia do WTO. Poważni eksporterzy, pomyślnie działający na rynku światowym, jak i importerzy części zamiennych (zmieni się system oceny celnej) zyskają na tym. Nie jest wykluczone, że na dodatkowe zyski będą mogli liczyć przewoźnicy. Badania wykazują, że wstąpienie do WTO może stać się impulsem do wzrostu w zakresie obrotu ładunkуw oraz eksportu i importu.
Wstąpienie Białorusi do WTO na razie jest odległą perspektywą, natomiast celem dzisiejszego dnia jest zwiększenie skuteczności działalności przedsiębiorstw i gospodarki w ogуle. Wtedy negatywne prognozy mogą okazać się błędne.
Tamara Awierianowa
