У мінулым годзе ў краіне з’явіўся першы вышынны электрадом: шматпавярхоўку ў Баранавічах узвялі ў адпаведнасці з комплексным планам развіцця электраэнергетычнай сферы да 2025 года з улікам уводу Беларускай АЭС. Эксперымент аказаўся ўдалым. Сёння ў краіне пакуль два шматкватэрныя дамы, якія ацяпляюцца за кошт электраэнергіі. У гэтым годзе плануецца завяршыць будаўніцтва яшчэ трох — у Магілёве, Баранавічах і аграгарадку Тулава. А ў планах на наступны 13 электрадамоў (7 у Брэсцкай вобласці, па адным у астатніх абласцях і Мінску). У нюансах, тарыфах і тыпавых схемах, па якіх будзе будавацца такое жыллё, карэспандэнт «Р» разбіралася разам са спецыялістамі.
Электрадом у Баранавічах узвялі ў адпаведнасці з комплексным планам развіцця электраэнергетычнай сферы да 2025 года з улікам уводу БелАЭС. Удалы час
На пытанне, чаму электрадамы з’явіліся ў краіне толькі нядаўна, будаўнікі адказваюць: першапачаткова электрычная энергія абыходзіцца ў 2,5—3 разы даражэй за цеплавую, а значыць, ацяпляць жылыя дамы электрычнасцю проста эканамічна нявыгадна. Яшчэ з савецкіх часоў цеплаэнергія выпрацоўвалася самым выгадным спосабам: у працэсе сумеснай генерацыі цеплавой і электрычнай энергіі на цеплаэнергацэнтралях (ЦЭЦ). А вось жадаючыя мець дома цёплыя батарэі за кошт электрычнасці аплачвалі б яе па тарыфах, якія ў 5 разоў перавышаюць звычайныя. Аднак рэаліі мяняюцца: тарыфы пераглядаюцца, а ў краіне вось-вось будзе запушчаны першы энергаблок БелАЭС. Цяпер Урад праводзіць працу па інтэграцыі атамнай станцыі ў энергасістэму і эканоміку краіны: ужо прынятыя меры па стымуляванні развіцця электратранспарту, будаўніцтва жылля, аб’ектаў сацыяльнай інфраструктуры з выкарыстаннем электраэнергіі для мэт ацяплення і гарачага водазабеспячэння.
Першы намеснік дырэктара Інстытута жылля НДПТІБ імя Атаева Леанід Данілеўскі пацвярджае: час для ўзвядзення электрадамоў цяпер самы ўдалы.
— Той аб’ём электраэнергіі, якую будзе вырабляць БелАЭС, наша прамысловасць «не з’есць», таму адным з яе асноўных спажыўцоў можа стаць жыллёвы фонд. З эканамічнага пункта гледжання ўзвядзенне электрадамоў супастаўна са звычайнай забудовай, нават можа быць танней. Справа ў тым, што для такога жылля не трэба падводзіць цепласеткі. Выдаткі на ўзвядзенне трансфарматарнай падстанцыі могуць быць супастаўнымі альбо ніжэйшымі.
Першы шматкватэрны электрадом у Баранавічах узведзены ў адпаведнасці з комплексным планам развіцця электраэнергетычнай сферы да 2025 года з улікам уводу Беларускай АЭС і стаў сапраўды паспяховым прыкладам. Для забеспячэння эксперыментальнага дома электрычнасцю пабудавана свая трансфарматарная падстанцыя. У кожнай кватэры прадугледжана асобнае энергазабеспячэнне: электракацёл праточнага тыпу працуе ў аўтаматычным рэжыме і забяспечвае цяплом усю кватэру. Воданагравальны кацёл таксама працуе ў аўтаматычным рэжыме, выкарыстоўваецца для нагрэву вады для кухні і ваннай. Акрамя таго, у кожнай кватэры па два лічыльнікі: для ўліку расходу электраэнергіі на ацяпленне і падагрэў вады (тарыф 3,35 капейкі за 1 кВт/г) і для ўліку расходу электраэнергіі на асвятленне, бытавыя прыборы (тарыф 14,84 капейкі за 1 кВт/г).
Як паведамілі раней у «Брэстжылбудзе» (генпадрадчык), пакуль дом пасля здачы прасыхае, ён спажывае максімальную колькасць электраэнергіі на ацяпленне і падагрэў вады — у сярэднім каля 560—1200 кВт/г, у залежнасці ад плошчы кватэры. У грашовым выражэнні гэта 20—40 рублёў у месяц на кожную кватэру. Пакуль гэта крыху даражэй у параўнанні з ацяпленнем дома ад цэнтралізаванага цеплазабеспячэння. А вось ліквідацыя перакрыжаванага субсідзіравання і пераход на поўную акупнасць асноўных жыллёва-камунальных паслуг, якія субсідзіруюцца па тарыфах, прывядзе да таго, што жыць у доме з электрычнай сістэмай ацяплення будзе ніяк не даражэй, а то і танней.
Жыхары энергадамоў прызвычаіліся да двух электралічыльнікаў.Індывідуальнае ацяпленне ва ўласнай кватэры мае шэраг пераваг: задаў прымальную для сябе тэмпературу і радуйся. Зрэшты, Леанід Данілеўскі папярэджвае аб некаторых падводных камянях, якія датычаць не толькі электрадамоў, а ў прынцыпе ўсіх шматпавярховак:
— Уявіце, што вы засяліліся ў новы шматкватэрны электрадом. Да таго часу, пакуль усе навасельцы пераедуць у свае кватэры, можа прайсці і год, і два. І пакуль ваша заселеная кватэра акружаная пустымі, будзе атрымлівацца так, што суседскія сцены будуць ацяпляцца за ваш кошт. Больш за тое, камфортная тэмпература для вас +22 градусы, а ў суседа +18. Так ці інакш ваша цяпло будзе сыходзіць суседзям. Гэты момант трэба ўлічваць, калі мы гаворым аб індывідуальным ацяпленні. На Захадзе, дарэчы, ужо шукаюць рашэнні, як пазбегнуць пераплаты ў такіх выпадках.
У кожнай кватэры прадугледжана асобнае энергазабеспячэнне.Ёсць гатовае рашэнне
Аднак вернемся да электрадамоў. Зусім нядаўна спецыялісты Інстытута жылля — НДПТІБ імя Атаева — распрацавалі альбом тыпавых праектных рашэнняў сістэм ацяплення і гарачага водазабеспячэння для жылых дамоў з выкарыстаннем электраэнергіі. У альбом сабралі прапановы як для ўжо пабудаваных аб’ектаў, так і для тых, якія знаходзяцца на стадыі праектавання. У ім таксама сфармуляваны патрабаванні да бытавых электрычных ацяпляльных прыбораў і электракатлоў, пазначаныя схемы магчымых варыянтаў цеплазабеспячэння (цэнтралізаваная, дэцэнтралізаваная, камбінаваная).
Індывідуальнае ацяпленне ва ўласнай кватэры мае шэраг пераваг: задаў прымальную для сябе тэмпературу і радуйся.Расказаць больш дэталёва аб прапанаваных схемах цеплазабеспячэння просім Леаніда Данілеўскага. Яму слова:
— Варыянт цэнтралізаванай схемы прадугледжвае ў падвале дома агульную (цэнтралізаваную) сістэму ацяплення, а далей ідзе традыцыйная разводка, як у звычайных дамах з цэнтралізаваным ацяпленнем. Каб як мага больш шырока выкарыстоўваць шматтарыфныя сістэмы, да гэтага варыянта дадаецца акумулятар цеплавой энергіі. Па такой схеме ўжо спраектаваны і будзе пабудаваны электрадом у Гомелі. Другі варыянт прадугледжвае індывідуальнае ацяпленне ў кожнай кватэры за кошт катла з выкарыстаннем у кожным пакоі канвектараў. Эксперыментальны дом па такой схеме ў мінулым годзе здалі ў Ліёзна.
Дом у Баранавічах узведзены па камбінаванай схеме з выкарыстаннем электракатла і бойлера. Па кожным з варыянтаў, кажуць у Інстытуце жылля, ужо падрыхтаваны праекты. Праектныя арганізацыі на этапе падрыхтоўкі будаўніцтва будуць самі вызначаць схему цеплазабеспячэння, якая эканамічна мэтазгодная для іх. Цэнтралізаваная схема для некаторых экспертаў бачыцца найбольш зручнай, паколькі дазваляе выкарыстоўваць цеплавую помпу і ў выпадку неабходнасці ўтрая знізіць электраспажыванне. У той жа час забудоўшчыкі пакуль аддаюць перавагу дэцэнтралізаванай схеме (з канвектарамі ў кожным пакоі), паколькі метад мяркуе мінімальныя капітальныя выдаткі.
— Цэнтралізаваная схема ацяплення дазваляе знівеліраваць розніцу ў тых выпадках, калі вы залежыце ад таго, ці засяліліся ў дом вашы суседзі. Трэці ж варыянт за кошт ператоку цяпла на пачатковай стадыі засялення дома, якая можа доўжыцца некалькі гадоў, падразумявае, што нехта будзе плаціць больш за астатніх. Трэба гэта разумець.
