Dom Doktora Esperanto, jak nazywa się go na całym świecie, od kilkudziesięciu lat stał zaniedbany

O tym, że słynny twórca języka esperanto Ludwik Zamenhof mieszkał w Hrodnie, przypominała przez długi czas tylko tablica pamiątkowa na elewacji starego budynku. Dom Doktora Esperanto, jak nazywa się go na całym świecie, od kilkudziesięciu lat stał zaniedbany. Zatrzymać starzenie się budynku dwa lata temu postanowił miejscowy biznesmen Mikałaj Szamin. Mieszkańca Hrodna zainteresowały losy niezwykłego człowieka, który tu mieszkał. Po renowacji domu, starając się maksymalnie zachować autentyczność, Mikałaj zamierza stworzyć ekspozycję, poświęconą twórcy istniejącego do dziś języka.


Ludwik Zamenhof urodził się w 1859 roku w multinarodowym Białymstoku, który wówczas był w Imperium Rosyjskim. Od dzieciństwa mówił w języku rosyjskim, polskim i niemieckim, a później nauczył się jeszcze ośmiu języków. Atmosfera rodzinna, w której dorastał, sprzyjała zdolnościom lingwistycznym. Ojciec Markus Zamehhof i wujek Józef byli nauczycielami języków, znawcami literatury i poliglotami.

Ludwik od wczesnej młodości marzył o tym, by stworzyć jeden, zrozumiały dla wszystkich język, by przezwyciężyć wyobcowanie między narodami. Opracowaniem uniwersalnego języka zaczął zajmować się jeszcze jako uczeń szkoły i tej idei ofiarował swoje życie.

Spełnienie marzenia wymagało nie tylko czasu, ale i uporu, zeszyt Ludwika z pierwszym projektem języka międzynarodowego ojciec rzucił do pieca, by zajmował się czymś pożytecznym, a nie fantazjami. Utalentowany syn potem będzie studiować na dwóch uniwersytetach — Warszawskim i Moskiewskim, zostanie dobrym okulistą, ale idei nie zaniecha. Zarys będzie gotowy zanim ukończy osiemnaście lat. Do 1885 roku Zamenhof napisze podręcznik, po dwóch latach wyda cztery broszury w języku rosyjskim, polskim, niemieckim i francuskim.

Autor będzie używać pseudonimu Doktor Esperanto, co w przekładzie z opracowanego przez niego języka oznacza “mający nadzieję”.

Nowy język szybko stał się popularny. Już w 1888 roku założono pierwsze stowarzyszenie esperantystów — wydające gazetę miesięczną.

Początkowy okres w historii esperanto nie przypadkiem nazywa się rosyjskim, ponieważ właśnie w Imperium Rosyjskim mieszkało najwięcej użytkowników. Pierwszym przekładem literackim na esperanto była powieść Aleksandra Puszkina “Zamieć”. Fascynowali się tym językiem i promowali go wybitni ludzie, między innymi Lew Tołstoj. Z Rosji popularny język szeroko się rozpowszechnił we Francji, a w sierpniu 1905 roku odbył się I światowy kongres esperanto, na który przyjechało około 700 esperantystów z dwudziestu krajów świata.

Do Hrodna Ludwik Zamenhof przeniósł się z rodziną w 1893 roku. W domu w starym mieście, gdzie mieszkał przez cztery lata, prowadził swoją prywatną praktykę okulisty i kontynuował pracę nad dziełem swojego życia.

Nowy właściciel tego domu Mikałaj Szamin w rozmowie podkreślił, że prace prowadzone są starannie i solidnie:

— Znaleźli się ludzie, gotowi pomóc z eksponatami dla ekspozycji, która będzie się tu znajdować. Niestety rzeczy Zamenhofa w domu nie zostało. Znaleźliśmy tylko kilka szklanych butelek z apteki XIX wieku, które być może trzymał w ręku sam Doktor Esperanto. Wróci na elewację również tablica pamiątkowa twórcy esperanto.

Ile na świecie osób mówi w języku esperanto, trudno dokładnie policzyć. Według pewnych szacunków jest ich około 20 milionów. Na coroczne światowe kongresy przyjeżdżają tysiące uczestników. Być może drogi miłośników jednoczącego różne narody języka przyprowadzą do Hrodna, gdzie żywa jest pamięć o Doktorze Esperanto.