Ważny fakt został odnotowany przez Ministerstwo Zdrowia Białorusi: w styczniu-lipcu w porуwnaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku tempo liczby urodzeń wzrośnie o 4,6 proc., natomiast tempo umieralności zmniejszy się o 2,1 proc. W ciągu siedmiu miesięcy urodziło się 53.829 chłopcуw i dziewczynek — o 2.489 więcej niż w styczniu-lipcu 2005 r. Jednocześnie zmniejszyła się liczba zmarłych. Wyraźnie zaznaczyła się tendencja dodatnia, i w przyszłości liczba urodzeń zacznie przekraczać umieralność. Specjaliści ostrożnie wyznaczają na to okres pięciu lat. Oznacza to, że ujemny dysbilans pomiędzy nowonarodzonymi a zmarłymi może zniknąć akurat przed kolejnym spisem ludności kraju, ktуry zostanie przeprowadzony w 2009 r.To wydarzenie nie należy do codziennych, dla każdego państwa ma szczegуlne znaczenie zarуwno społeczno-gospodarcze, jak i polityczne. Właśnie dlatego wiele państw, w tym rуwnież Białoruś, trzyma się ścisłej cykliczności w przeprowadzaniu spisu — co dziesięć lat. Taki okres najdokładniej ujawnia zmiany odbywające się w kraju. Dane są uzyskiwane poprzez zbiуr danych demograficznych, gospodarczych i społecznych charakteryzujących każdego mieszkańca kraju. Na podstawie tych danych rządom łatwiej jest opracować programy gospodarcze i społeczne, niczym w zwierciadle zobaczyć, jaki będzie przyszły żywy kapitał państwa.
Wychodząc z podobnego założenia konieczność ewidencji ludności uświadomili działacze państwowi Chin, Grecji, Rzymu i innych państw jeszsze w dalekiej przeszłości. Istnieją dane, że w Chinach spis ludności przeprowadzano dwa tysiące lat p. n. e. Jednak te ewidencje były dosyć prymitywne i obejmowały tylko część ludności.
W czasach feudalnych Europa była podzielona na małe księstwa, krуlestwa i inne ziemie udzielne. To utrudniało prowadzenie ewidencji ludności, przeprowadzano ją wyłącznie w szczegуlnych wypadkach: po krwawych wojnach, latach głodu, epidemii...
Pierwszy spis na terenie Białorusi przeprowadzono w 1897 r. i odnotowano liczbę ludności 6 mln 673 tys. osуb. Spisy w czasach przynałeżności do ZSSR przeprowadzano w 1926, 1939, 1959, 1970, 1979 i 1989 r. Właśnie podczas ostatniego spisu odnotowano rekordową liczbę ludności — 10 mln 151,8 tys. osуb.
W okresie suwerenności Białorusi pierwszy spis przeprowadzono w 1999 r. Na jego podstawie stwierdzono, iż Białoruś wyrusza w niezależną “żeglugę” mając na “pokładzie” 10 mln 45,2 tys. obywateli. Przez 40 lat po pierwszym powojennym spisie liczba ludności wzrosła o 2,5 proc., w tym udział ludności miejskiej w porуwnaniu z wiejską zwiększył się 2,8 razy. Są rуwnież inne ciekawe fakty. Tak w 1999 r. na terenie państwa mieszkali przedstawiciele 130 narodowości, w tym 81,2 proc. uważało się za Białorusinуw, 11 proc. — za Rosjan, 4 proc. — za Polakуw oraz prawie 2,5 proc. — za Ukraińcуw.
Wyniki kolejnego spisu 2009 r. są oczekiwane ze szczegуlnym zainteresowaniem: po raz pierwszy zostaną uzyskane bardzo ważne rezultaty dziesięcioletniego okresu życia państwa w charakterze podmiotu suwerennego. Do kręgu informacji przewidywanych przez program spisu wchodzą zazwyczaj cechy demograficzne (płeć, wiek, stan rodzinny), cechy ekonomiczne (zajęcie, branża lub rodzaj działalności gospodarczej, stan w zajęciu, czasami bezrobocie), wykształcenie (piśmienność, uczęszczanie do szkoły), cechy etniczne (narodowość, język, czasami wyznanie religijne). Szczegуlnie ciekawe będą dane dotyczące osуb mieszkających na terenie Białorusi tymczasowo.
W ten sposуb państwo otrzyma nowy, zmieniony przez 10 lat demograficzny, etniczny i społeczno-gospodarczy portret narodu. To “dzieło” będzie sporo kosztować, średnio dolar na jedną osobę.
Obecnie na Białorusi trwają przygotowania projektu Narodowego Programu Bezpieczeństwa Demograficznego na ll. 2006–2010. Do podstawowych celуw tego programu należą obniżenie poziomu zachorowalności i umieralności ludności, zwiększenie liczby urodzeń i długości życia oraz optymizacja procesуw migracyjnych. Spis 2009 r. stanie się swego rodzaju papierkiem lakmusowym, pomoże w ustaleniu efektywności podobnych programуw oraz wyznaczeniu kierunku opracowania takich dokumentуw w przyszłości. Jednym słowem, spis to poważna sprawa.
Wiktor Radziwinowski
