Dobry start dla nowych spraw

“Мy, ludy narodów zjednoczonych, zdecydowane uchronić przyszłe pokolenia od klęski wojny, która dwukrotnie za naszego życia wyrządziła ludzkości niewypowiedziane cierpienia...” Tymi słowami zaczyna się Karta Organizacji Narodów Zjednoczonych — struktury, której tworzenie jest uważane za jeden z głównych wyników II wojny światowej. W 2015 roku Organizacja, której celem od jej powstania jest zapobieganie globalnych konfliktów i dziś obejmująca niemal każdy aspekt życia wszystkich ludzi na naszej planecie w próbie osiągnięcia równości i sprawiedliwości dla wszystkich, obchodziła swoją 70. rocznicę. Ale nie tylko dzięki siedemdziesiątej rocznicy ONZ 2015 rok pozostanie w pamięci światowej społeczności. Zostaliśmy świadkami historycznego wydarzenia jako wyniku licznych konsultacji i dyskusji, w tym na Białorusi, — przyjęcia we wrześniu ubiegłego roku na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ Porządku Obrad w dziedzinie zrównoważonego rozwoju na okres do 2030 roku, opartego na siedemnastu celach.

Tak czy inaczej, w 2015 roku działalność ONZ we wszystkich krajach poruszała pytania, dotyczące zrównoważonego rozwoju. I Białoruś nie stała się tu wyjątkiem. Wręcz przeciwnie, to nasz kraj może się poszczycić jedną z najbardziej ekscytujących akcji, poświęconych tym dwom kluczowym wydarzeniom: 70. rocznicy Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz przyjęciu Celów Zrównoważonego Rozwoju.

Zwróćmy się trochę do historii. Od powstania ONZ polityka zagraniczna Białorusi była nierozerwalnie związana z Organizacją. Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka była u początku jej powstania. 27 kwietnia 1945 roku konferencja założycielska w San Francisco podjęła decyzję w sprawie włączenia Białoruskiej SRR w skład pierwszych założycieli nowej organizacji międzynarodowej, co zostało świadectwem uznania nieocenionego wkładu narodu białoruskiego do rozgromienia faszyzmu, szacunku i pamięci milionów ludzi, którzy oddali swoje życie za wolność nie tylko narodu białoruskiego, ale wielu narodów Europy, które były pod jarzmem nazistów. Białoruś była również pierwszym krajem na przestrzeni byłego Związku Radzieckiego, który w maju 1992 roku odkrył w swojej stolicy Biuro ONZ. Tak więc, niemal od chwili powstania niepodległego państwa białoruskiego, Organizacja Narodów Zjednoczonych jest reprezentowana na Białorusi. Jej praca w kraju obejmuje najbardziej szeroki zakres dziedzin: problemy zmiany klimatu, ochrona środowiska, efektywność energetyczna, migracja, rozwój gospodarczy, handel ludźmi, zarządzanie demokratyczne, prawa człowieka i wiele więcej. Wspieraniem i swoimi działaniami Białoruś pomogła ONZ wzmocnić się na poziomie krajowym i międzynarodowym. Dzięki znaczącym wspólnym projektom i owocnej współpracy w ciągu już trzech dekad można mówić o osiągniętych imponujących sukcesach.

Jeśli mówić o ostatnich wydarzeniach, potwierdzających ścisłą współpracę, to takim, oczywiście, jest wizyta prezydenta Republiki Białoruś Aleksandra Łukaszenki w siedzibie ONZ w Nowym Jorku. Jak wiadomo, tam 25 września odbył się Szczyt, którego wynikiem zostało przyjęcie Celów Zrównoważonego Rozwoju do 2030 roku. Ważne jest, że podczas swojego wystąpienia na Szczycie Aleksander Łukaszenka podkreślił związek stopniowego rozwoju każdego kraju z pokojem i bezpieczeństwem. To może być uznane za oficjalne oświadczenie o gotowości Republiki Białoruś do współpracy z ONZ i całą społecznością międzynarodową w celu realizacji swoich globalnych zobowiązań.

Bo właśnie na Szczycie w Nowym Jorku zostały podjęte 17 celów Zrównoważonego Rozwoju. Aby urzeczywistnić trzy najważniejsze perspektywy w ciągu najbliższych piętnastu lat: wyeliminować skrajne ubóstwo, pokonać nierówność i niesprawiedliwość, jak również podjąć wszelkie możliwe działania w celu powstrzymania zmian klimatycznych.

Podobnie jak w latach poprzednich, 2015 rok był bardzo bogaty w imprezy, zorganizowane pod patronatem Biura ONZ na Białorusi. Są to konferencje, poświęcone współpracy technicznej w celach rozwoju, profilaktyce HIV, jakości systemów azylowych. Są to konkursy prac twórczych — rysunków i szkiców o pokoju. To również warsztaty, wystawy, wykłady, dziesiątki występów i setki spotkań. Nie bez uwagi przeszły wizyty w naszym kraju Podsekretarza Generalnego ONZ ds. Ekonomiczno-Społecznych Vu Honbo, specjalnego wysłannika Sekretarza Generalnego ONZ ds. HIV/AIDS w Europie Wschodniej i Azji Środkowej Michela Kazaczkina, Zastępcy Administratora Programu Rozwoju ONZ oraz Dyrektora Regionalnego dla krajów Europy, WNP i Krajów Bałtyckich Dżychan Sułtanogłu, Wysłannika Sekretarza Generalnego ONZ ds. Młodzieży Ahmada al-Hindawi, Dyrektora Europejskiego Biura Regionalnego Światowej Organizacji Zdrowia Zuzanny Jakab i wielu innych uhonorowanych gości — przedstawicieli systemu ONZ.

Musimy założyć, że w ciągu najbliższych piętnastu lat 193 kraje z członkostwem w ONZ będą dokładać wszelkich starań na rzecz osiągnięcia postawionych we wrześniu 2015 roku Celów Zrównoważonego Rozwoju. Jedno z kluczowych miejsc w realizacji tych celów i zmianie naszego świata na lepsze, oczywiście, zająmują młodzi ludzie. Dzisiejsza młodzież wynosi jedną czwartą ludności świata i, oczywiście, w dużej mierze określa rozwój społeczno-gospodarczy, kładzie podwaliny przyszłości planety. W porównaniu z poprzednimi generacjami dzisiaj młodzi ludzie wczęsniej osiągają dojrzałości zarówno fizycznej i społecznej, odznaczają się one wysokimi oczekiwaniami w stosunku do siebie i społeczeństwa, w którym żyją. Widać, że młodzież myśli o tym, jak można poprawić świat. Młodzi ludzie, jak nigdy przedtem, aktywnie są połączeni ze sobą. Jednym z powodów na to — nowe media i globalizacja. Młodzi ludzie mają zdolności i potencjał do wprowadzania zmian na lepsze. Oni niewątpliwie mają zdolność do rozwiązania problemów, z którymi ma doczynienia nasz świat dzisiaj lub zmierzy się w przyszłości.

Jak wiadomo, w celach rozwoju twórczego, naukowego i zawodowego potencjału młodzieży, jej aktywnego udziału w realizacji transformacji społeczno-gospodarczych 2015 rok został ogłoszony Rokiem Młodzieży w Republice Białoruś. Oprócz aktywnego zaangażowania tej najbardziej aktywnej grupy ludności w udział w różnych imprezach, co jest jednym z priorytetów Biura Organizacji Narodów Zjednoczonych na Białorusi, warto wspomnieć ceremonię prezentacji Rady Doradczej Młodzieży ONZ, która odbyła się w lipcu. Rada Doradcza Młodzieży — to faktycznie nowy projekt i, w rzeczywistości, w swej istocie jest organem doradczym, który, w razie potrzeby, opracowuje rekomendacje organizacjom systemu ONZ w kwestiach młodzieży, a także bierze udział w działaniach agencji ONZ, dotyczących interesów młodych ludzi. Uznając zasadność tezy, że młodzież powinna mieć prawo głosu we wszystkim, co ma z nią bezpośredni związek — czy to edukacja, nauka, kultura — utworzenie Rady Doradczej Młodzieży ONZ stało się punktem wyjścia na drodze do realizacji tego pomysłu.

I, oczywiście, najbardziej jaskrawym wydarzeniem minionego roku stała się wspólna inicjatywa Organizacji Narodów Zjednoczonych na Białorusi oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Białoruś “Ekspres ONZ-70 na Białorusi do wspracia Celów Zrównoważonego Rozwoju”. Idea tej inicjatywy jest oparta na doświadczeniu “Ekspresu pekińskiego”, który został zorganizowany przez Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych (UNDP) w 1995 roku, kiedy 200 kobiet, reprezentujących kraje Europy Wschodniej i Wspólnoty Niepodległych Państw, pokonały pociągiem drogę na trasie z Warszawy do Pekinu do udziału w Czwartej Światowej Konferencji w sprawie Kobiet.

Oficjalne rozpoczęcie inicjatywy “Ekspres ONZ-70 na Białorusi do wspracia Celów Zrównoważonego Rozwoju” zostało podane w czasie sadzenia Drzewa Pokoju. W wielu cywilizacjach sadzenie drzewa symbolizuje uniwersalność świata i nadziei. Białe kwiaty płaczącej wiśni (właśnie to drzewo zasadzono w parku Łoszyckim w Mińsku), z kolei symbolizują czystość (niewinność) i odrodzenie.

Płacząca wiśnia została wybrana symbolem uhonorowania poległych. Dla przyszłych pokoleń to kruche drzewo będzie służyć jako długotrwały symbol harmonii i jedności. Jak i w stosunku do społeczności międzynarodowej, płacząca wiśnia wymaga starannej i stałej opieki. Tylko w razie stałej opieki i uwagi to drzewo — w wielu aspektach jak i świat — będzie rosnąć silne, mocne i trwałe. Możemy obserwować, jak płacząca wiśnia będzie rosnąć i kwitnąć w parku Łoszyckim w Mińsku jeszcze przez wiele lat.

Przy okazji, uroczystości z udziałem prezydenta Białorusi Aleksandra Łukaszenki, Dżychana Sułtanogłu, Ahmada al-Hindawi, Stałego Koordynatora Systemu ONZ na Białorusi Sanaki Samarasinha i innych przedstawicieli ONZ, korpusu dyplomatycznego i rządu są lustrzanym odbiciem podobnej imprezy, która odbyła się 5 maja 2015 roku w siedzibie ONZ w Nowym Jorku, w której Republika Białoruś wystąpiła jako kraj-inicjator.

W tym samym dniu chyba był kluczowy moment z punktu widzenia perspektyw współpracy między ONZ a rządem Republiki Białoruś w ciągu najbliższych pięciu lat: podpisanie Programu Ramowego ONZ na pomoc techniczną Białorusi dla rozwoju (UNDAF) na lata 2016-2020. Dokument jest najważniejszym narzędziem do określenia wspólnej strategii organizacji systemu Organizacji Narodów Zjednoczonych w Republice Białoruś. Został przygotowany przez zespół ONZ na Białorusi wraz z rządem, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, przedstawicielami sektora prywatnego, słabszych grup społecznych, krajowymi i międzynarodowymi partnerami do poparcia i ochrony praw człowieka w kraju i poprawy jakości życia jego obywateli.

Program ramowy ma na celu ułatwienie osiągnięcia krajowych priorytetów w zakresie zrównoważonego rozwoju Republiki Białoruś na podstawie poprawy konkurencyjności gospodarki, wdrożenia innowacji, przeprowadzenia reform strukturalnych i zapewnienia wzrostu gospodarczego, opartego na wiedzy, rozwoju kapitału ludzkiego, zapewnienia szybkiego i odpowiedzialnego zarządzania państwowego, promowania ochrony środowiska i zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi. Zasady promowania równości płci i praw człowieka zgodnie z podejściem, opartym na tych prawach, znajdują odzwierciedlenie w całym dokumencie Programu Ramowego.

Program obejmuje działania w czterech obszarach strategicznych, zgodnych z mandatem Narodów Zjednoczonych, a także z priorytetami krajowymi w Narodowej Strategii Zrównoważonego Rozwoju Społeczno-Ekonomicznego Republiki Białoruś na okres do 2030 roku. Należy zauważyć, że ogólny kierunek działalności i współpracy w interesach rozwoju między organizacjami systemu ONZ a rządem Republiki Białoruś w ciągu najbliższych pięciu lat określono następującymi obszarami priorytetowymi:

• Zintegrowane, terminowe i odpowiedzialne zarządzanie państwowe;

• Zrównoważony rozwój gospodarczy;

• Zachowanie sprzyjającego środowiska i wykorzystanie naturalnego potencjału w oparciu o “zielone” zasady gospodarki;

• Rozwój kapitału ludzkiego: zdrowie, edukacja, integracja społeczna i ochrona, wszechstronny rozwój po awarii w Czarnobylu.

Należy zauważyć, że różnica między tymi dwoma programami ramowymi jest istotna. Dotyczy to zarówno treści dokumentów i procesu ich przygotowania. Pierwszy Program Ramowy był inspirujący w swojej istocie i ambitny w celach, zadaniach i wielkości finansowania. Główny nacisk położono na współpracę z partnerami, reprezentującymi rząd. Nowy Program Ramowy jest bardziej zintegrowany. W procesie jego przygotowania brali udział organizacje społeczne, przedstawiciele sektora prywatnego i, co najważniejsze, grupy ludności, którym w ramach programu będzie uzdielona pomoc, — przedsiębiorcy, osoby niepełnosprawne, uchodźcy, zakażeni HIV. Przy jego przygotowaniu zostały przeprowadzone ogromne ilości konsultacji, dyskusji i negocjacji.

Kolejną istotną różnicą nowego Programu Ramowego jest to, że obejmuje tylko te kierunki strategiczne, w których realizacji zaangażowane są nie jedna, ale kilka agencji ONZ. Wszystkie cztery obszary Programu Ramowego są ze sobą powiązane, jak również wskaźniki celowe (ich osiem): nie można osiągnąć jednego celu, nie osiągając drugiego. Cztery kierunki Programu Ramowego są nie tylko odzwierciedleniem priorytetów, określonych w Narodowej Strategii Zrównoważonego Rozwoju-2030 i w programie pięcioletnim rozwoju społeczno-gospodarczego, ale także odzwierciedleniem 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju, które zostały podpisane przez światowych liderów we wrześniu 2015 roku i prezydenta Białorusi Aleksandra Łukaszenkę w Nowym Yorku.

Po krótkiej dygresji powróćmy znów do “pociągu ONZ”. Odjechawszy 23 października od peronu dworca kolejowego w Mińsku, “Ekspres ONZ-70” odwiedził Grodno, Baranowicze, Brześć, Homel, Mohylew i Witebsk. W tej 8-dniowej wycieczce ONZ po miastach Białorusi uczestniczyli dwadzieścia instytucji państwowych, 33 ambasady, przedstawiciele z ponad 45 krajów, 246 pracowników ONZ, 19 agencji i partnerów ONZ, 150 organizacji pozarządowych, 25 partnerów sektora prywatnego, 15 uniwersytetów i 9 szkół, jak również OBWE, UE, Globalny Fundusz, Fundusz Marii Szarapowej, Amerykańska Agencja Rozwoju Międzynarodowego i wielu partnerów medialnych. Ostatecznie w imprezach w pociągu oraz w miastach wzięło udział ponad 150 tysięcy osób.

W każdym mieście rozmowa szła o różnych celach globalnych: o dobrym stanie zdrowia — w Grodnie, o wysokiej jakości edukacji i równości płci — w Brześciu, o zmniejszeniu nierówności — w Homlu, o eliminacji ubóstwa i głodu, godnej pracy i wzroście gospodarczym oraz zrównoważonym rozwoju miast — w Mohylewie, o dostępnej i czystej energii, odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji, walce ze zmianami klimatu — w Witebsku.

Pociąg ONZ musiał “przywieźć” ONZ i globalne cele bliżej ludzi, jak również dać im możliwość, aby porozmawiać ze sobą, usłyszeć siebie. Można z pewnością powiedzieć, że w czasie obecności ONZ na Białorusi ta akcja jest największym projektem informacyjno-oświatowym, ale w tym samym czasie i najbardziej żywą demonstracją, jak rząd i ONZ mogą wspólnie pracować dla dobra społeczeństwa.

Ekspres ONZ-70 wrócił do Mińska 30 października. Jednakże czas do końca roku pozostawał. To był nadal czas aktywnej pracy. Tak, 20 listopada, w Światowym Dniu Dziecka, ONZ na Białorusi rozpoczęła kampanię informacyjną “Inkluzywna Białoruś: globalne cele dla wszystkich”, aby pomóc przezwyciężyć strach i uprzedzenia, a także dać nadzieję wszystkim tym, którzy nie czują się częścią społeczeństwa, w którym żyjemy. Rodzaj kulminacji kampanii zbiegł się z Dniem Praw Człowieka, który obchodzony jest corocznie w grudniu. W tym dniu wielu ekspertów i specjalistów w swoich dziedzinach zebrali się, aby omówić realizację wyników Powszechnego Okresowego Przeglądu na międzynarodowym seminarium w Mińsku. Przegląd Praw Człowieka — unikalnym mechanizmem, który jest kompletną i wszechstronną analizą sytuacji w zakresie praw człowieka we wszystkich krajach świata. Białoruś z kolei przeszła drugi cykl Powszechnego Okresowego Przeglądu w maju 2015 roku. Międzynarodowe seminarium stało się platformą dyskusyjnej wymiany poglądów i najlepszych praktyk.

Koniec kampanii informacyjnej “Inkluzywna Białoruś” przypadł na Międzynarodowy Dzień Migranta, który jest również obchodzony w grudniu. Dzisiaj w wyniku globalizacji oraz postępu w dziedzinie komunikacji i transportu znacznie wzrosła liczba osób, które chcą i są w stanie przenieść się do innych miejsc. Ta nowa era otworzyła nowe możliwości i jednocześnie postawiła nowe wyzwania dla społeczeństw na całym świecie. Pracownicy Międzynarodowej Organizacji do Spraw Migracji i ONZ na Białorusi dołączyli się do międzynarodowej kampanii “Zapal świecę”, aby uczcić pamięć zmarłych migrantów oraz oddać hołd cierpieniom, które napotykają na co dzień.

Ostatni rok był bardzo ważny na planecie. Świat świętował 70. rocznicę zakończenia II wojny światowej i powstanie Organizacji Narodów Zjednoczonych. Teraz, kierując się ku przyszłości, wielu wiążą swoje nadzieje z nowymi Celami Zrównoważonego Rozwoju i ich osiągnięciem.

2016 rok zapowiada się nie mniej nasycony w wydarzenia. Jednym z największych takich wydarzeń słusznie zostanie międzynarodowa konferencja “Awaria w Czarnobylu i społeczeństwo: 30 lat po katastrofie”. Przy wsparciu ONZ na Białorusi przeprowadzenie konferencji planowane jest w kwietniu, a jej głównym celem będzie dalsza współpraca, mająca na celu przezwyciężenie skutków awarii w Czarnobylu i promocję zrównoważonego rozwoju dotkniętych regionów.

Oczekuje się, że kraj może odwiedzić Sekretarz Generalny ONZ Ban Ki-moon. Zaproszenie zostało skierowane bezpośrednio do Sekretarza Generalnego ONZ przez prezydenta Aleksandra Łukaszenkę podczas Szczytu w sprawie Zrównoważonego Rozwoju oraz jubileuszowej 70. sesji  Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Dokładna data wizyty nie jest jeszcze znana. Jednak właściwym momentem dla niej może być kwiecień, kiedy w Mińsku odbędzie się konferencja, poświęcona awarii w Czarnobylu.

Również w 2016 roku Program Rozwoju Narodów Zjednoczonych będzie obchodzić 50-lecie swojego powstania. Bezpośrednio na Białorusi UNDP działa od 1992 roku. Zgodnie z Umową między białoruskim rządem, głównym zadaniem organizacji jest wspieranie wysiłków krajowych, dotyczących rozwiązania najważniejszych kwestii rozwoju gospodarczego, promowania postępu społecznego i poprawy standardów życia w kraju.

Tak więc rok bieżący, bez wątpienia, zapowiada się stać się kolejnym bogatym w dobre uczynki rokiem działalności ONZ na Białorusi.