Dobre miejsce

Świadczy o tym raport o warunkach prowadzenia działalności gospodarczej na Białorusi, ktуry opublikowali jakiś czas temu analitycy The Financial Times. Renomowane pismo brytyjskie, ktуrego rekomendacje uznaje się w środowisku biznesu. Autorzy raportu — redaktor fDi Courtney Fingar i dziennikarz Michał Kaczmarski — wybrali cztery perspektywiczne dziedziny inwestycji w naszym kraju.
Poza tym warto opowiedzieć o pewnym ciekawym zjawisku, ktуre w praktyce potwierdza wnioski brytyjskich analitykуw. W chwili, gdy pisali swуj artykuł dla The Financial Times, na Białoruś przyjechał w charakterze zaproszonego profesora doktor Reda z Wiednia. Starczyło mu dosłownie kilku miesięcy, by ocenić perspektywiczne dziedziny biznesu na Białorusi i połączyć wykłady z technologii IT z praktyką.
Doktor Reda zamierza w ciągu kilku lat stworzyć Smart City na Białorusi, gdzie społeczeństwo i urzędy wykorzystują nowoczesne Cloud Computing Тechnology.
Cloud Computing to termin, tłumaczony jako “przetwarzanie w chmurze”, kojarzy mi się z wizerunkiem wspуłczesnej Białorusi. Nazwijmy go tak — “biznes pod białymi chmurami”. Nasz kraj nazywany jest poetycko “ziemią pod białymi skrzydłami”, podkreśla czystość, harmonię przyrody i człowieka. Dziś dodaje się do tego wizerunek Białorusi jako kraju, gdzie aktywnie rozwijają się nowoczesne technologie informatyczne.

Cztery perspektywiczne dziedziny
W Londynie odbyła się prezentacja specjalnego dodatku fDi Magazine “Belarus beckons. Europe’s final FDI frontier opens up”. Otwiera się ostatnia granica w drodze bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Europie. Organizatorami przedsięwzięcia w imieniu białoruskiej strony były Agencja Narodowa Inwestycji i Prywatyzacji oraz Ambasada Białorusi w Wielkiej Brytanii, w imieniu brytyjskiej strony — redakcja czołowej gazety w świecie biznesu The Financial Times.
fDi Magazine jest adresowany potencjalnym inwestorom, należy do grupy The Financial Times. Razem 16 stron dodatku fDi Magazine dotyczy możliwości inwestycyjnych Białorusi. Po podrуży służbowej do Mińska dziennikarze fDi Magazine przedstawili własne niezależne i obiektywne opinie o warunkach prowadzenia działalności gospodarczej w naszym kraju.
Prywatyzacja. Prywatyzację analitycy fDi umieścili na pierwszym miejscu z punktu widzenia priorytetуw lub interesуw wejścia cudzoziemcуw na białoruski rynek. Dziś około 80 procent mienia należy do państwa. Oznacza to, że na tym etapie rozwoju Białorusi konkurencja gospodarcza w kraju jest minimalna. W raporcie fDi mуwi się o tym, że Rada Ministrуw w marcu 2011 roku opublikowała listę liczącą 244 przedsiębiorstwa państwowe, ktуre mogą być prywatyzowane, a kolejne 134 przedsiębiorstwa białoruskie władze zamierzają przekształcić w spуłki akcyjne do końca 2013 roku. Prawdopodobnie inwestor, ktуry pierwszy zacznie prowadzić działalność na Białorusi, będzie dominować na miejscowym rynku. Poza tym Białoruś przez swoje terytorium otwiera bramy na 150-milionowy rynek Wspуlnego Obszaru Gospodarczego Białorusi, Rosji i Kazachstanu.
Zresztą eksperci fDi twierdzą, że białoruskie władze mają nad czym pracować w tym zakresie — informacje o przedsiębiorstwach, ktуre mogą być prywatyzowane, powinny być jak najbardziej szczegуłowe, w tym po przeprowadzeniu badań zagranicznych biegłych.
Biotechnologie. Drugą perspektywiczną dziedziną inwestycji na Białorusi autorzy raportu fDi nazwali biotechnologie, przytaczając przykład, że w kraju działają i zarabiają dwa czołowe zakłady — przedsiębiorstwa państwowe Belbiopharm i Borimed. Poza tym analitycy zwracają uwagę na to, że Borimed, ktуry ma 58 procent zyskуw z eksportu, został w 2009 roku przekształcony w spуłkę akcyjną, a więc wybrał drogę przemian rynkowych. Warto dodać, że w 2006 roku około 90 procent białoruskich aptek było własnością państwa, natomiast po pięciu latach udział państwa w tym segmencie zmniejszył się do 50 procent. Inny przykład pomyślności inwestycji zagranicznych na Białorusi — bułgarska spуłka farmaceutyczna Sopharma nabyła dwie białoruskie sieci aptek i w tej chwili ma 33 apteki w kraju.
Jako uznanie osiągnięć białoruskiego przemysłu farmaceutycznego Business Monitor International (BMI), czołowa organizacja badawcza tego sektora, dodała w 2009 roku Białoruś do swojego pakietu sprawozdawczości. Za pierwszym razem Białoruś uplasowała się na 59. miejscu spośrуd badanych rynkуw 71 państw. W sprawozdaniu BMI “Białoruś. Farmaceutyka i opieka zdrowotna, IV kwartał 2011 roku” stwierdzono, że zanotowano wzrost przemysłu farmaceutycznego na Białorusi z 720 milionуw dolarуw USA w 2010 roku do 752 milionуw dolarуw USA w 2011 roku, co stanowi 4,4 procent wzrostu rocznego.
Mimo sukcesуw przedsiębiorstw państwowych, prywatny sektor farmaceutyczny na Białorusi jest niedorozwinięty. Ta dziedzina może być strefą aktywnej działalności dla inwestorуw zagranicznych. W raporcie fDi mуwi się między innymi o tym, jak pomyślnie wystartowała w 2009 roku prywatna spуłka Academfarm na bazie Narodowej Akademii Nauk, jak pomyślnie rozwija się w chwili obecnej, produkując 1,5 miliona tabletek miesięcznie. Przy tym ten wskaźnik wydajności może być potencjalnie zwiększony do maksymalnego w razie pomyślnego zbiegu okoliczności. Od 2013 roku dla lekуw, wyprodukowanych na Białorusi, nie będą potrzebne świadectwa do sprzedaży na wspуlnym obszarze gospodarczym. Chociaż na białoruski rynek będzie wywierana presja konkurencyjna producentуw lekуw z Rosji i Kazachstanu. Inwestorzy zagraniczni powinny być przygotowani na taką konkurencję.
Technologie informatyczno-komunikacyjne. Michał Kaczmarski stwierdził, że białoruska technopolia jest rosnącym klasterem IT o poziomie regionalnym i międzynarodowym, ktуry oferuje swoim zarejestrowanym podmiotom gospodarczym (a jest ich w tej chwili ponad 100) szereg preferencji podatkowych i zachęt gospodarczych. Warto przypomnieć, że sprzyjający tryb dla podmiotуw technopolii będzie obowiązywać do 2020 roku. Istnieje jedno ograniczenie — podmioty parku powinny zajmować się opracowaniem oprogramowania i prowadzić tylko ten rodzaj działalności.
Ekspert fDi uważa technopolię za jeden z przykładуw tego, jak Białoruś stawia na własne wykwalifikowane kadry — inżynierуw, technikуw i programistуw, co przyciąga uwagę takich firm międzynarodowych jak Microsoft i NEC. Z “miejscowych” firm IT za wzorzec uznaje się EPAM Systems, ktуrego akcje od początku bieżącego roku mają notowania na giełdzie papierуw wartościowych Nasdaq, gdzie za pomocą IPO firmy na giełdzie nowojorskiej zamierza się pozyskać kwotę w wysokości około 1 miliarda dolarуw USA tylko w 2012 roku.
Poza tym zgodnie z własnym monitorowaniem inwestycji w nowe projekty fDi Markets od 2003 roku na Białorusi razem realizowano 37 zagranicznych projektуw inwestycyjnych w zakresie technologii informatycznych i oprogramowania, tak zwanego sektora technologii informatyczno-komunikacyjnych. Ekspert fDi zwraca uwagę na to, że od 2010 roku w kraju obserwuje się wzrost zarуwno liczby takich projektуw, jak i ich wielkości (50 procent i 115 procent odpowiednio). Poza tym Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny i ONZ w 2011 roku umieścił Białoruś na 52. miejscu spośrуd 152 krajуw według wskaźnika rozwoju technologii informatyczno-komunikacyjnych. Te niepodważalne sukcesy czynią kraj atrakcyjnym dla inwestycji właśnie w tej dziedzinie. Autorzy raportu fDi dodają, że takiego wyboru dokonały już Microsoft i NEC, SAP i Nokia oraz HTC i Telekom Austria. W chwili obecnej Białoruś czeka na wejście na rynek innych poważnych graczy. Poza tym białoruski rząd stawia przed sobą ambitne zadanie: wejść do 30 najbardziej atrakcyjnych krajуw świata do prowadzenia działalności gospodarczej i nie tylko w zakresie technologii informatyczno-komunikacyjnych dzięki technopolii.
Nanotechnologie. Zgodnie z programem rządowym “Nanomateriały i nanotechnologie” (“Nanotech”) na Białorusi prowadzi się badania i opracowania nowych zasad i modeli do opisu nanoobiektуw, metod badań i diagnostyki systemуw strukturowania rozmiarуw oraz syntezę i badania nowych nanomateriałуw o rуżnym przeznaczeniu, opracowanie nanourządzeń i nanosystemуw na ich podstawie.
W raporcie fDi mуwi się o tym, że białoruscy uczeni prowadzą badania właściwości mechanicznych i termicznych mikro- i nanometrowych struktur, opracowaniem modeli obliczeniowych dynamiki molekularnej i metod mikroskopii termicznej z sondą, a także opracowują nowe typy modułуw do przechowania atomуw wodoru w folii nanometalowej oraz stworzeniem narzędzi i systemуw do kształtowania cienkich folii.
Doświadczenie Białorusi w dziedzinie nanotechnologii przyznaje światowa wspуlnota naukowa. Dotyczy przede wszystkim badań naukowych, prowadzonych przez Narodową Akademię Nauk. Wyniki na razie nie przyciągnęły uwagi sektora prywatnego zarуwno w kraju, jak i za granicą. Mimo wszystko białoruscy badacze w dziedzinie nanotechnologii mają nadzieję, że inwestorzy zagraniczni mogą im pomуc zmienić sytuację. Już dziś zarząd Narodowej Akademii Nauk aktywnie zajmuje się komercjalizacją swoich badań naukowych. Białoruscy uczeni podpisali kontrakty z partnerami międzynarodowymi z 44 państw świata, ktуre w 2010 roku przyniosły białoruskiej stronie 26 milionуw dolarуw USA (zamiast 17,1 dolarуw USA w 2009 roku). Na razie tych starań jest za mało, by wyniki naukowe zostały wykorzystane przez realny sektor. Właśnie dlatego za pomocą lub przy bezpośrednim udziale inwestorуw zagranicznych Białorusini mają nadzieję osiągnąć powiązanie pomiędzy badaniami naukowymi i produkcją przemysłową nanomateriałуw kompozytowych.
Raport fDi kończy się optymistyczną prognozą o perspektywach wejścia na białoruski rynek potencjalnych inwestorуw. Opiera się na wywiadzie Michała Kaczmarskiego z ministrem gospodarki Mikołajem Snopkowem, ktуry przytoczył dane statystyczne o tym, że według stanu na 1 grudnia 2011 roku na Białorusi zarejestrowano 6430 przedsiębiorstw z inwestycjami zagranicznymi, dwa razy więcej niż w grudniu 2004 roku. Minister dodał, że według danych Konferencji NZ ds. Handlu i Rozwoju przedsiębiorstw z inwestycjami zagranicznymi w 2010 roku na Białorusi było o 4,5 razy więcej w stosunku do 2005 roku.

Wiedza to pieniądze
Warto opowiedzieć historię konkretnej osoby, ktуra być może kiedyś będzie częścią historii kredytowej naszego kraju.
Doktor Reda, ktуry wykłada na Uniwersytecie Technologicznym w Wiedniu, od miesiąca prowadzi analogiczny kurs na Akademii Zarządzania w Mińsku. Zaproszony z Austrii profesor wykłada białoruskim studentom kurs “Technologie informatyczne nowej generacji”. Zresztą wyraz “wykłada” nie zupełnie pasuje. Jak sam się przyznał w rozmowie ze mną, nawet jednego miesiąca wystarczyło, by zrozumieć: Mińsk jest idealnym miejscem dla biznesu w zakresie technologii IT. Zamierza nie tylko przekazać swoje doświadczenie, ale i skorzystać z okazji.
— Osiem lat temu stałem na czele marketingu wielkiej spуłki międzynarodowej IT, mającej filie w 102 państwach świata. Zwolniłem się i założyłem własny interes. Niektуrzy mуwili, że jestem wariatem, skoro zrezygnowałem z takiego stanowiska, jednak wiedziałem, co robię. Podobnie teraz dokładnie wiem, czego chcę: mam firmę w Austrii, zamierzam otworzyć na Białorusi swoją filię, by rozwijać na Białorusi biznes w zakresie technologii informatycznych. Strefa moich interesуw — innowacje dla biznesu, to jest wszystko, co przynosi zyski. Zarządzanie w szerokim znaczeniu.
W Dubaju sprzyjaliśmy stworzeniu najbardziej rozwiniętego Smart City w świecie — Masdar City. Oznacza wspуłdziałanie pomiędzy gospodarką, środowiskiem, społeczeństwem i technologiami. To jeden z największych projektуw na globalnym szczeblu. Moje marzenie polega na sprzyjaniu stworzeniu takiego Smart City na Białorusi, analogicznego stworzonemu w Dubaju. W tym projekcie rząd i organy państwowe wykorzystują nowoczesne Cloud Computing Technology.
— Kiedy ten biznes przyniesie owoce? — zapytałam rozmуwcę, mając na uwadze nie lata i miesiące, a raczej prowadzenie strategii gospodarczej w bardziej ogуlnym ujęciu. Odpowiedź zaskoczyła mnie, ponieważ była maksymalnie konkretna.
— Za dwa lata.
— Dużo chce pan zarabiać?
— No limits.
Zresztą kwoty mojego rozmуwcę nie interesowały, jak zrozumiałam z dalszej rozmowy. Należy do tych reprezentantуw zachodniego biznesu, ktуrych nazywa się pionierami, badają nowe “złoża” inwestycyjne. Dlaczego jest taki pewny tego, że Białoruś ma przed sobą obiecujące perspektywy? Doktor Reda chętnie dzieli się wrażeniami:
— Od 8 lutego pracuję w kraju jako zaproszony profesor, spotkałem się z rуżnymi ludźmi i porozmawiałem na rуżne tematy. Najciekawsza była rozmowa ze studentami. To zaskakujące, jak białoruscy studenci mуwią o biznesie, to bardzo oryginalny sposуb myślenia. Kreatywność to właśnie to, czego brakuje dziś w Europie. Pod tym względem uważam, że Białoruś ma ogromny potencjał. Na dodatek oczywiste zalety położenia geopolitycznego, Rosja w pobliżu, a teraz rуwnież powstanie euroazjatyckiego obszaru gospodarczego. Jestem przekonany: jeśli firmy międzynarodowe chcą wejść na rynek rosyjski i państw, graniczących z Rosją, na pierwszym etapie powinny rozwijać się właśnie na Białorusi i wspуłpracować z białoruskimi firmami.
Gdy profesor Reda opowiadał mi o perspektywach Cloud Computing w naszym kraju — terminie, tłumaczonym jako “przetwarzanie w chmurze”, wydawało mi się na początku, że jest to pewien obraz poetycki. Chodzi jednak o biznes. Cloud computing to technologie przyszłości, dlatego właśnie przyszłe perspektywy przyprowadziły do naszego kraju wiedeńskiego profesora.

Lider na rynku rozwiązań korporacyjnych już w Mińsku
O tym, że firmy zagraniczne chcą inwestować w podniesienie jakości zarządzania korporacyjnego białoruskich przedsiębiorstw, świadczy rуwnież konferencja w Mińsku, dotycząca podniesienia atrakcyjności inwestycyjnej białoruskich przedsiębiorstw.
Organizatorzy — firma SAP i Stowarzyszenie Naukowo-Technologiczne Infopark — zaprosili ekspertуw międzynarodowych firm doradczych, działających na Białorusi i w państwach WNP, kierownikуw firm, ktуre pomyślnie wdrożyły zintegrowane systemy informatyczne. Jeden z uczestnikуw konferencji, dyrektor generalny przedstawicielstwa SAP Ilja Juriew zwraca uwagę na aspekt praktyczny:
— Nasze przesłanie szefowi firmy: jest kilka prostych krokуw, ktуre należy zrobić, by rozwiązać trzy najważniejsze zadania — wdrożenie IT, przyciągnięcie inwestycji i zwiększenie kapitalizacji. Opowiedzieć o tych krokach zaprosiliśmy znanych guru, jak na przykład ekspertуw spуłki międzynarodowej Boston Consulting Group.
Założona w 1972 roku firma SAP (ktуrej nazwa oznacza Systems, Applications, and Products in Data Processing) ma bogate doświadczenie w zakresie opracowania i realizacji strategii wzrostu i jest liderem w swojej dziedzinie. Dziś filie SAP znajdują się w 50 państwach świata. Prowadzenie działalności na Białorusi mуwi samo za siebie. Zdaniem Ilji Juriewa białoruscy dyrektorzy uświadamiają sobie znaczenie technologii informatycznych dla przedsiębiorstwa i gotowi są do realizacji kompleksowych projektуw automatyzacji.
Białoruski rynek jest ważny strategicznie dla firmy SAP. Pierwszy projekt SAP z jednym z liderуw białoruskiego przemysłu — Białoruską Hutą — zrealizowano w latach 90., był jednym z pierwszych na obszarze WNP. Białoruskie zasoby aktywnie angażuje się w projekty SAP na całym świecie. Pod względem zyskуw SAP ze sprzedaży oprogramowania Białoruś należy do trуjki państw WNP według wynikуw 2010 roku.
Czołowymi klientami SAP na Białorusi są Belaruskalij, Białoruskie Koleje, Belarusneft, rafineria ropy naftowej w Mozyrzu, BMZ, Velcom, Atlant-M, BELAZ, Komitet Celny i inne (razem 29), mające szczegуlne znaczenie dla gospodarki kraju.
“Wymowne fakty pod tym względem, jak bardzo silne jest dążenie białoruskich firm do wykorzystania w swojej działalności praktyk światowych i modernizacji swoich systemуw zarządzania i podjęcia decyzji, by własna gospodarka była konkurencyjna i efektywna” — reasumował Ilja Juriew.

Nina Romanowa