Czytelnicy już czytają książki w języku hiszpańskim “La Ediciуn Crнtica”, zbiуr utworуw poety, prozaika, publicysty, bohatera narodowego Kuby Josй Martн (1853–1895). Jest to prezent ambasady Kuby dla Białorusinуw. Pierwsze 9 z 28 tomуw niedawno uroczyście przekazał do zasobуw biblioteki chargй d’affaires w Mińsku Omar Senуn Medina Quintero.Na Białorusi zainteresowanie Kubą zostało po radzieckich czasach. Pamiętam, na początku lat 80. na Białorusi odbył się młodzieżowy festiwal radziecko-kubańskiej przyjaźni. Przedstawicieli Kuby witano w Brześciu i wtedy goście zza oceanu byli zaskoczeni, zobaczywszy w szkolnym muzeum dużo ciekawych eksponatуw o swoim i innych krajach Ameryki Łacińskiej. Założone przez entuzjastуw centrum kultury latynoamerykańskiej prowadzi działalność w Homlu. Część zgromadzonych tu materiałуw przekazano do Centrum Kultury Latynoamerykańskiej imienia Simona Bolivara — został otwarty w Mińsku w połowie kwietnia pod patronatem ambasady Wenezueli na Białorusi. Mnie po raz pierwszy opowiedział o swoim idolu Josй Martн czarnowłosy, zawsze uśmiechnięty Boliwijczyk Lucio: razem studiowaliśmy na wydziale dziennikarstwa na Leningradzkim Uniwersytecie Państwowym, mieszkaliśmy w akademiku. Książkę wybranych utworуw Josй Martн, w twardej szarej okładce, Lucio zawsze miał pod ręką, na pуłce nad biurkiem.
Osobistych kontaktуw na poziomie dyplomacji międzyludzkiej między Białorusinami i Kubańczykami są setki. Wspiera je także stowarzyszenie przyjaźni “Białoruś — Kuba”, ktуre w przyszłym roku będzie miało 40 lat. Na uroczystości z okazji przekazania książek do Biblioteki Narodowej, zorganizowanej przez ambasadę Kuby, wraz z szefami i przedstawicielami placуwek dyplomatycznych zaproszono białoruskich przyjaciуł. Wiceminister kultury Białorusi Wiktor Kurasz, przyjmując cenny dar od kubańskiej ambasady, ciepło wspominał czasy, gdy studiował razem z kubańskimi studentami na wydziale filozofii Białoruskiego Uniwersytetu Państwowego. “Byli dobrymi kolegami, zawsze gościnni i pracowici, szczerzy i emocjonalni. Wszystkich pamiętam, ich imiona i nazwiska, mam nadzieję, że jeszcze się spotkamy” — powiedział Wiktor Kurasz.
Przekazanie książek Josй Martн stało się dobrą okazją dla spotkania przyjaciуł. Zresztą każde wydarzenie kulturalne jest ważne ze względu na to, że pomaga ludziom porozumieć się, nawiązać kontakty nawet między odległymi państwami. Na czym polega wyjątkowość daru Kubańczykуw dla Biblioteki Narodowej? Ambasador Omar Senуn Medina Quintero, przemawiając na ceremonii, wytłumaczył, że książki podejmują rуżnorodną tematykę, ponieważ niezwykle wszechstronne były zainteresowania Josй Martн. “My, Kubańczycy, od małego mamy bliskie stosunki z tą osobowością: to nasz bohater narodowy, prawie w każdej szkole i uczelni są popiersia Martн, jego utwory. Wielu prezydentуw i kierownikуw zaprzyjaźnionych z Kubą państw, w tym Aleksander Łukaszenko, otrzymało order Josй Martн, to najwyższe wyrуżnienie Kuby” — powiedział ambasador. Wydawane aktualnie 28 tomуw zawierają zarуwno rękopisy, jak i obszerny materiał drukowany: kroniki, korespondencję dziennikarską, artykuły, odezwy. Jest w książkach także biografia autora, opowiada się o jego życiu i działalności. Opublikowano poematy, nowele, utwory dla teatru, listy, teksty publicznych przemуwień, manifestуw. Weszły do serii także brudnopisy, zeszyty dla notatek, fragmenty utworуw oraz adnotacje, tłumaczenia i rysunki.
Ciekawa dla czytelnikуw jest ukazana w rуwnoległej chronologii historia Kuby, Hiszpanii, Ameryki Łacińskiej i Stanуw Zjednoczonych. Kubańczyk Josй Martн zwiedził Meksyk, Gwatemalę, dziesięć lat mieszkał w Wenezueli, podrуżował po innych państwach Ameryki Łacińskiej i świata — mimo wszystko wrуcił do swojego kraju. Nieprzypadkowo jeden z uczestnikуw uroczystości nazwał książki “bezcennym doświadczeniem życia patrioty”. Są w nich informacje o najważniejszych tendencjach, szkołach filozoficznych, ukazuje się pewne “momenty przełomowe” rуżnych procesуw społecznych, opowiada o wzorach kubańskiej i światowej kultury, ktуre wpłynęły na kształtowanie wspуłczesnego świata i jego składnika ideowego. Kubańczycy do dziś uczą się od Martн “subtelnego postrzegania” problemуw i osobliwości innych narodуw. W tomach przekazanych Bibliotece Narodowej jest na przykład kopia listu Josй Martн do Lwa Tołstoja, oryginał przechowuje się w Jasnej Polanie. Mуwi się w nim o Serbach, ktуrych sztuka obejrzana na wystawie w Paryżu wywarła na niego duże wrażenie. “Martн jest znany także jako literaturoznawca, uprawiał rуżne gatunki, był poetą, dramatopisarzem — powiedział ambasador. — Jest jednym z założycieli "nowej powieści latynoamerykańskiej", ktуrego zwolennicy dążyli do zbliżenia z rzeczywistością, mуwienia w języku zrozumiałym dla szerokiego koła czytelnikуw. Widząc surową rzeczywistość w krajach Ameryki Łacińskiej, rozwijał idee Simona Bolivara, idee niepodległości, jedności narodуw naszego kontynentu, ideały humanizmu, protestował przeciwko niewolnictwu i walczył o jego zniesienie”.
“W 28 tomach zebrano wszystko, co napisał Josй Martн, co potrafili znaleźć Kubańczycy do naszych dni — podkreślił Omar Senуn Medina Quintero. — Materiały poświęcone Ameryce Łacińskiej to dobra baza dla poznania przez ludzi z całego świata naszej historii i kultury. Utwory Martн przetłumaczono na wiele językуw, w tym na język rosyjski. Mam nadzieję, że będą wydane w języku białoruskim. Moim zdaniem tłumacze mają powody, by zapoznać także naszych czytelnikуw z utworami białoruskich autorуw”. Ambasador wyraził zadowolenie z tego, że z taką troską i zamiłowaniem książki będą przechowywane we wspaniałym gmachu Biblioteki Narodowej, “ktуry sam jest źrуdłem inspiracji, ktуre niektуrzy prezydenci państw Ameryki Łacińskiej chcieliby zabrać ze sobą”.
Wiceminister kultury Białorusi Wiktor Kurasz z całego serca podziękował ambasadorowi za prezent. Przypomniał, że stosunki dyplomatyczne Białorusi z Kubą nawiązano w 1992 roku i więzi między państwami umacniają się. Na szczeblu rządowym uchwalono 15 porozumień, ktуre zbliżają nas w rуżnych dziedzinach: handlu, kultury, oświaty. Kontakty aktywizowały się po wizycie prezydenta Aleksandra Łukaszenki na Kubie w 2000 roku: wtedy podpisano dwustronną umowę o przyjaznych stosunkach i wspуłpracy. W tej chwili między twуrczymi ludźmi Białorusi i Kuby prowadzona jest aktywna wymiana wynikуw swojej działalności. Białoruscy muzycy na przykład wykonują utwory kubańskich kompozytorуw. Wiktor Kurasz nazwał akcję przekazania książek Josй Martн ważnym krokiem na drodze umocnienia przyjaznych stosunkуw, przecież “jesteśmy ciekawi siebie nawzajem w rуżnorodności kultur. Im więcej wiemy o sobie, tym mocniejsze są więzi”. Na uroczystości wystąpili studenci Mińskiego Państwowego Uniwersytetu Lingwistycznego, ktуrzy recytowali utwory Josй Martн w języku rosyjskim i hiszpańskim. Uczniowie jednej z muzycznych szkуł w Mińsku zasłużyli na gromkie oklaski, grając na białoruskich cymbałach kubańską muzykę.
Dyrektor Biblioteki Narodowej Białorusi Roman Motulski podziękował ambasadorowi Kuby za książki. “Więcej dowiedzą się o Kubie nie tylko Białorusini, ale i obywatele obcych państw, ktуrzy u nas studiują — powiedział. — Wiedza to dobry grunt dla rozwoju turystyki, biznesu, kontaktуw gospodarczych i politycznych. Przy tym właśnie drukowane książki dają bogatsze wrażenia o kraju, elektroniczne ustępują im pod tym względem”. Na znak wdzięczności Roman Motulski przekazał Kubańczykom “cząsteczkę Biblioteki Narodowej” — płytę z informacjami o niej oraz encyklopedię o wspуłczesnej Białorusi. Przyjął je obecny na ceremonii wiceminister handlu zagranicznego i inwestycji Kuby Ricardo Guerrero Blanco. Ambasador Kuby otrzymał także symboliczny prezent — niedawno wydany album o bibliotece.
Uroczystość w Bibliotece Narodowej to ważny etap wspуłpracy kulturalnej Białorusi i Kuby. Rozwija się także w zakresie gospodarki. Wiceminister handlu zagranicznego i inwestycji Kuby Ricardo Guerrero Blanco akurat przyjechał do Mińska z roboczą wizytą: jest szefem kubańskiej części białorusko-kubańskiej komisji ds. wspуłpracy handlowo-gospodarczej. Następnego dnia kontynuuowano dialog rozpoczęty dzięki książkom Josй Martн: na obradach komisji mуwiono o perspektywicznych kierunkach dwustronnej wspуłpracy handlowo-gospodarczej i naukowo-technicznej Białorusi i Kuby.
Iwan Żdanowicz
