i Unii Europejskiej
Bruksela sądząc po wszystkim ostatecznie zrezygnowała z polityki izolacji, rygorystycznych wymogуw i sankcji. Nie ważne jak oceniano w UE pogodę w Mińsku, w tej chwili i w przyszłości, jest coś co stoi ponad tą oceną. Chodzi o uświadomienie sobie prostej rzeczy: Białoruś jest częścią Europy i błędem jest wyniesienie jej poza procesy ogуlnoeuropejskie. Tym bardziej że poprawy stosunkуw z UE na Białorusi chcą nie tylko władze, ale i społeczeństwo, biznes. Zamrożenie więzi politycznych uderza w kontakty gospodarcze, zawodowe, międzyludzkie. Uświadamiając to sobie, przedstawiciele Brukseli mуwią o tym, że Europa chce pomagać Białorusi (proszę zwrуcić uwagę: nie żądać, nie pouczać) w zakresie rozwoju demokracji, praw człowieka, przemian gospodarczych, zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego. Mentorskie intonacje zastąpił życzliwy partnerski ton. Do Mińska ¦tefan Fьle przywiуzł dwie ważne wiadomości. Plan wspуłpracy z Białorusią wreszcie opracowano, będzie obowiązywał “zarуwno przy słonecznej pogodzie, jak i przy pochmurnej”. Poza tym Unia Europejska zamierza uprościć reżim wizowy (długooczekiwana wiadomość dla milionуw białoruskich obywateli). Przy tym komisarz UE ¦tefan Fьle podkreślił, że sprawy wizowe nie będą zależały od polityki.W trakcie swojej pierwszej wizyty w Mińsku w lipcu 2010 roku komisarz UE ¦tefan Fьle porozmawiał z prezydentem Aleksandrem Łukaszenką i ministrem spraw zagranicznych Sergiuszem Martynowem. Przedstawiciel Brukseli określił stanowisko UE w sprawie grudniowych wyborуw. Otwartość i przejrzystość procesu wyborczego Bruksela uważa za przesłankę dynamicznego rozwoju stosunkуw. ¦tefan Fьle oświadczył, że Unia Europejska “chciałaby dostrzec postępy” w sześciu pozycjach. Chodzi o rejestrację kandydatуw, skład komisji wyborczych, głosowanie przedterminowe, dostęp do środkуw masowego przekazu, liczenie głosуw i przetwarzanie danych o wynikach wyborуw oraz wolność zgromadzeń. Czy Białoruś posunęła się naprzуd w tym zakresie zapytano ¦tefana Fьle na konferencji prasowej w mińskim hotelu “Europa”. Komisarz europejski przyznał zmiany w takich kwestiach jak zbieranie podpisуw, rejestracja kandydatуw, dostęp rуżnych sił politycznych do mediуw. Niezadowolenie budzi ten fakt, że “w skład komisji wyborczych weszło mniej niż 1 procent opozycji”. ¦tefan Fьle powiedział także o obawach Unii Europejskiej dotyczących głosowania przedterminowego. Na ten temat odbyła się rozmowa ¦tefana Fьle i ministra Sergiusza Martynowa.
Podczas dwustronnych negocjacji z szefem MSZ ¦tefan Fьle przedstawił także przejściowy plan UE wobec Białorusi. Istnienie takiego dokumentu jest ważnym wydarzeniem w dwustronnych stosunkach. Dziś Białoruś i Unia Europejska wspуłpracują właściwie w warunkach prуżni prawnej. W swoim czasie porozumienie o partnerstwie i wspуłpracy, ktуre UE i Białoruś zawarły w 1995 roku, zostało ratyfikowane przez białoruski parlament, ale zawieszone na mocy uchwały Rady UE. Do dziś brak podstawy prawnej, ktуra regulowałaby białorusko-europejskie stosunki. Opracowany przez Komisję Europejską wspуlny plan przejściowy ma uzupełnić istniejącą lukę.
Po spotkaniu z Fьle Sergiusz Martynow poinformował, że w trakcie rozmowy został wyznaczony “zakres stosunkуw Unii Europejskiej i Białorusi, droga ich dalszego pogłębienia i ulepszenia”. “Obie strony chcą, by stosunki były bardziej stabilne i perspektywiczne niż dotychczas” — oświadczył Sergiusz Martynow. Minister dodał, że “rozmawialiśmy także o wyborach prezydenckich na Białorusi jako jednym z aspektуw rozwoju dalszych stosunkуw Białorusi i UE”:
¦tefan Fьle mуwiąc o wyborach podkreślił najważniejsze w stanowisku Europy: “Liczymy na to, że na Białorusi odbędą się wolne i sprawiedliwe wybory. Decyzję podejmie narуd białoruski i będziemy go za to szanować”. Politolodzy zwrуcili uwagę na nowy ton oświadczeń. Dawniej Zachуd popierał opozycyjnych kandydatуw, tym razem natomiast pokazał całkowitą neutralność wobec kandydatуw ubiegających się o urząd prezydenta. Jedyne życzenie Unii Europejskiej, kilkakrotnie powiedział w Mińsku ¦tefan Fьle, by wybory spełniały wymogi demokratyczne.
Uwagę analitykуw przyciągnął ten fakt, że w trakcie listopadowej wizyty na Białorusi komisarz ¦tefan Fьle nie spotkał się z żadnym z kandydatуw na prezydenta, wolał porozmawiać z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego. Podczas spotkania szefowie organizacji pozarządowych podzielili się swoją opinią na temat wspуłpracy Białorusi i UE. Krуtko streścił rozmowę kierownik organizacji pozarządowej Konsorcjum Międzynarodowe “EuroBiałoruś”, koordynator Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa Wschodniego Władysław Wieliczko. Jego zdaniem komisarz ¦tefan Fьle miał okazję przekonać się, że w “kraju działają stowarzyszenia obywatelskie i zawodowe, ktуre chcą wspуłpracować z UE, cieszą się z uchwalenia planu przejściowego oraz z tego, że nie ma mowy o izolacji Białorusi”.
Władysław Wieliczko uważa, że wizyta ¦tefana Fьle na Białorusi była “bardzo ważna, bardzo pozytywna”. Komisarz nie opowiadał się za konkretnym politykiem w przededniu wyborуw, skupił się na przyszłym rozwoju stosunkуw Białorusi i UE.
Kolejny uczestnik spotkania, prezes prezydium Krajowej Konfederacji Przedsiębiorczości Włodzimierz Karagin, przedstawił stanowisko małego i średniego biznesu Białorusi. “Chcemy rozwijać wspуłpracę z europejskimi stowarzyszeniami biznesowymi. Realizować z przedstawicielami UE konkretne biznesplany i programy” — powiedział po spotkaniu Włodzimierz Karagin. Według niego ¦tefanowi Fьle przekazano tekst Platformy Narodowej Biznesu Białorusi, opracowany przez wspуlnotę biznesową, oraz informacje o działających w kraju stowarzyszeniach. Białoruscy przedsiębiorcy, według słуw Karagina, poprosili o poparcie Komisji Europejskiej: “Sektor prywatny chce uczestniczyć we wszystkich procesach integracji z Europą, w tym w Partnerstwie Wschodnim, programie wspуłpracy nadbałtyckiej i przygranicznej”. Białoruski biznes oferuje europejskim partnerom konkretne obopуlnie korzystne projekty. Włodzimierz Karagin przypomniał o budowie na terytorium Białorusi centrуw logistycznych, klastera energoefektywnych technologii. Zdaniem rozmуwcy komisarz przyjął do wiadomości aktywne stanowisko białoruskiego biznesu.
Podsumowując wyniki wizyty w Mińsku, ¦tefan Fьle potwierdził zamiar prowadzenia “dialogu z białoruskim społeczeństwem obywatelskim”. Możemy więc mуwić o aktywizacji nowego wymiaru w stosunkach Białorusi i Unii Europejskiej. To jest trzecia dobra wiadomość dla nas.
Witalij Wolaniuk
