Як узняць чалавечую мараль на ранейшы высокi ўзровень?
Неяк у карпункт «Р» патэлефанаваў, а потым зайшоў мужчына гадоў сямiдзесяцi пяцi.
«Па якой патрэбе да нас?» — спытаў я.
«Тры гады таму, — адказаў ён, — я сваю хату перапiсаў на сына, а цяпер хачу вярнуць назад...»
Якая кошка прабегла памiж роднымi людзьмi? Аказалася, бацька не так даўно ажанiўся на маладой кабеце. Тая i давай навушкваць... Сын жа i рамонт у хаце зрабiў, i дарожкi заасфальтаваў, нiколi бацьку не пакiдаў. I суседзi, усе, з кiм даводзiлася размаўляць, на ягоным баку.
Дык чаму бацька хоча пакiнуць роднае дзiця без спадчыны, а цi не можа здарыцца так, што i сам ён застанецца нi з чым? Перш чым прыняць канчатковае рашэнне па гэтаму пытанню, ён павiнен моцна падумаць. Каб не iшло ўразрэз нi з яго ўласным сумленнем, нi з чалавечай мараллю. Мы яму так i сказалi.
Цi вось звярнулася Вiктарына Вiктараўна, педагог адной са школ Бабруйска. У яе праблема: пазычыла брату шэсць тысяч даляраў, якiя назапашвала на працягу значнага перыяду. Той абяцаў вярнуць праз месяц-два. А тут шэсць гадоў прайшло, як пазыка «завiсла», нi ўгаворы, нi просьбы не дапамаглi. I тады жанчына звярнулася ў суд — добра, што мелася распiска. Суд быў на яе баку, брата абавязалi выплацiць грошы. «Але калi тое, — гаворыць Вiктарына Вiктараўна, — будзе плацiць, як гаворыцца, па чайнай лыжцы ў дзень, бо заканадаўства тут не адпрацавана. Я ж адна гадую сына, грошы б вельмi спатрэбiлiся. Вось як за маю дабрыню адплацiў брат...»
А вось яшчэ выпадак. Жанчына з Малых Бортнiкаў Бабруйскага раёна займалася нарыхтоўкай садавiны, акультураных ягад. Ёй ад нарыхтоўчай канторы ў якасцi заахвочвання выдалi тэлевiзар, пральную машыну, iншыя дарагiя рэчы. Унук даведаўся пра гэта — за фурманку i разам з хаўруснiкам выграблi ўсё, што было, i адвезлi ў суседнюю вёску, дзе i збывалi... Калi даведалася бабуля, атрымала такi шок, ад якога доўга не магла адысцi: «Я ж столькi ў гэтага ўнука ўклала...»
Дык гэта яшчэ нiшто, бо згаданыя людзi хоць i атрымалi «прабоiны» ў нервовай сiстэме, усё ж засталiся жывымi i здаровымi. Меней пашанцавала гаспадару дома, што па бабруйскай вулiцы Лынькова, якога нядаўна падчас сумеснага распiцця спiртных напояў смяротна траўмiравала жонка... Сын — на мацi, брат — на сястру. Колькi такiх спраў даводзiцца разглядаць у судзе.
Вось тут у самы раз запытацца: што з намi адбываецца? «З’ехала» ўнiз мараль пасля 90-х гадоў мiнулага стагоддзя, матэрыяльнае ўзяло верх. Мы не сталi бачыць адзiн аднаго, родных, блiзкiх. Выйсце — вярнуцца да першапачатковага сэнсу жыцця. Праз узмацненне выхаваўчай работы ў сем’ях, школе, працоўных калектывах. Брацца за гэту справу трэба ўсiм i кожнаму. Здаровае грамадства не проста так даецца, гэта складаная штодзённая праца.
Мараль, яна або ёсць, або яе няма. Тады гэта ўжо пустое месца, на якiм узрастаюць, бы тое пустазелле, заганныя чалавечыя якасцi. У аднаго, другога, групы людзей выцясняюць добрыя ўсходы душы. А ў вынiку — бясплоднае поле, якое, вобразна кажучы, не прыносiць таго ураджаю, якога хацелася б. Глухне голас душы i сэрца. Глухнем мы самi...
Хаця, з iншага боку, паглядзiце: бацька аддаў унутраны орган свайму дзiцяцi, каб тое жыло, дачка амаль дзясятак гадоў даглядала паралiзаваную мацi, цi вось колькi пiсьмаў падтрымкi (дасылалi рублi-чырвонцы) атрымала маладая дзяўчына, якую моцна пакусалi сабакi. Так што духоўны стрыжань у большасцi з нас усё ж захаваўся.
I гэта дае надзею, што мы можам сказаць: у нас цывiлiзаванае грамадства!
