СУ-76М выпускалася з 1943 года для падтрымкі пяхотыКалі вы не былі ў ГКК «Лінія Сталіна» ў Мінскім раёне, то многае прапусцілі. Шпацыруючы па гэтым, здавалася б, спакойным месцы з прыгожымі краявідамі, перыядычна чутны выстралы — гэта наведвальнікі комплексу страляюць з рознай ваеннай зброі па мішэнях, а сярод турыстаў, якія прыехалі сюды, рэгулярна мільгаюць «салдаты Чырвонай Арміі» і «немцы» — прадстаўнікі комплексу.
Але, вядома ж, галоўнае, што прыцягвае сюды ўсіх, гэта тэхніка. Яна тут паўсюль. Вунь з аднаго боку кітайская дэлегацыя разглядае знакаміты танк КВ-1, а там, глядзіце, мама фатаграфуе сыночка, які ўлез у БМД, — баявую машыну дэсанта. Гэтая і іншая ваенная тэхніка трапляе сюды альбо ад Мінабароны, альбо яе ў прамым сэнсе здабываюць з-пад зямлі і вады майстры-рэстаўратары. Пасля сваімі рукамі многія машыны яны адраджаюць практычна з попелу.
Аднаўляюць самаходку па сапраўдных заводскіх чарцяжах і схемах— У пошуках рарытэтаў, якія засталіся на нашай зямлі, мы аб'язджаем усю краіну. Мясцовыя жыхары розных вёсак распавядаюць легенды, успамінаюць падзеі ваенных гадоў, і мы едзем правяраць, ці не засталося ў тых лясах, балотах, рэках нешта каштоўнае для нас, — у ангар, дзе і рэканструюецца тэхніка, заходзiць Міхаіл Мятла, дырэктар па развіцці ГКК «Лінія Сталіна».
Зараз майстры Аляксандр Мікалуцкі, Уладзімір Якушаў і яго сыны Аляксей і Максім, працуюць над СУ-76М — гэта самая выкарыстоўваемая ў Вялікую Айчынную тэхніка — пасля танка Т-34, канешне. Міхаіл Мятла адкрывае дзверы ангара, і перад намі паўстае тая сама самаходная ўстаноўка:
Міхаіл МЯТЛА таксама ўдзельнічае ў пошуках ваеннай тэхнікі па ўсёй краіне— Гэта рэдкая ў наш час машына. Такой ў нашай «калекцыі» яшчэ не было, таму мы ўзяліся з гісторыкамі за чарцяжы, і пачалі збіраць СУ-76М па крупінках самастойна. Днішча ўзялі ад баявой машыны пяхоты, устанавілі гармату ЗІС-3, а ўсе астатнія дэталі майстры-рэканструктары робяць самі.
Такая тэхніка выпускалася з 1943 года для падтрымкі пяхоты. Асабліва праявілі сябе СУ-76М у гарадскіх баях. І бітвы ў Кёнігсбергу, Берліне таму не выключэнне. Яны ўсюды паказвалі высокі клас манеўранасці.
У ангары, дзе рэстаўрыруюць тэхніку, усё абстаўлена запчасткамі, пахне жалезам— Так, пяхота вельмі любіла гэтую тэхніку, — упэўнены Міхаіл Мятла. — Менавіта таму мы вырашылі аднавіць гэту легендарную зброю. Глядзіце, усё зрабілі сваімі рукамі па сапраўдных чарцяжах і схемах: падганялі ўсё па вышыні, таўшчыні, самі ўсё выразалі — увогуле тут неверагодная дакладная дэталізацыя.
У ангары праца кіпіць ужо тры месяцы. Амаль столькі ж яна і будзе доўжыцца. Гатовую СУ-76М, якая будзе на хаду, збіраюцца паказаць усім 10 верасня — у Дзень танкіста.
Майстры працуюць два тыдні запар, а потым робяць перадышку ў некалькі дзён ды зноў за справу— Нашы майстры ўжо не першы дзясятак гадоў займаюцца аднаўленнем тэхнікі. Практычна ўсе танкі, што ёсць на «Лініі Сталіна», зробленыя імі. Вырабам кожнай запчасткі яны займаюцца ўручную, — паказвае на вечка маторнага адсека, звараныя швы лістоў металу ўстаноўкі Міхаіл Мятла.
Непадалёк ад ангара ляжаць трыста метраў чыгункi, а на іх — 120-тонны паравоз 1932 года выпуску!
Рэстаўратары комплексу робяць усё сваімі рукамі— Паравоз стаяў у Крычаве доўгія гады. Перавозілі адтуль, распілаваўшы на тры часткі, усім светам: БЧ, мы, Мінабароны і МНС. Будзем даводзіць машыну да розуму.
Мы ўзбіраемся на паравоз і разглядаем гэты «старажытны» цуд. Відаць, што тэхніка калісьці папрацавала на славу. Праўда, гісторый пра яе дзейнасць няма. Вядома толькі, што ў часы вайны паравоз дастаўляў людзей і тэхніку ў розныя рэгіёны Саюза.
Усю тэхніку на «Лініі Сталіна» аднаўлялі чатыры майстры-рэканструктары— З яго мы зробім бронецягнік, абсталяваўшы зенітнымі гарматамі і кулямётамі. Ён упрыгожыць комплекс ўжо да канца года — да святкавання 155-годдзя Беларускай чыгункі, — аб планах распавядае Міхаіл Мятла і раскрывае яшчэ адзін сакрэт: неўзабаве ў комплексе яшчэ з'явіцца і чыгуначны мост!
Спускаемся з цягніка і ўжо ідзём да выхаду з комплексу, як раптам бачым новы будынак. Што гэта? Аляксандр Мятла, брат і калега Міхаіла, запрашае ўнутр.
Паравоз 1932 года выпуску ператвораць у бронецягнікБа! Вам трэба гэта бачыць! Кафэ, унутры якога стаіць сапраўдны савецкі сямітонны дэсантны бронетранспарцёр. Яшчэ нядаўна яго хацелі пусціць на металалом, але «Лінія Сталіна» забрала да сябе і стылізавала пад барную стойку кафэ, якое адкрыецца на тэрыторыі комплексу ўжо ў пачатку жніўня. Ну ці не выдатна, што тэхніку пусцілі ў справу? Мірную справу.
