Po długich latach presji i prуb izolowania Mińska przedstawiciele Unii Europejskiej doszli do wniosku o braku perspektyw takiego formatu relacji. “Europa w ciągu 10 lat jak gdyby wybudowała mur między sobą a Białorusią. Tego muru nie powinno być” — przyznała w rozmowie z Aleksandrem Łukaszenką Dalia Grybauskaite. — Tylko wspуłpraca przyniesie korzyści zarуwno Unii Europejskiej, jak i Białorusi”. Aleksander Łukaszenko zgodził się z panią prezydent: “Ogrodzenia i mury nikomu nie wyszły na dobre!”.Jesteśmy sobie potrzebni
Mińsk chce wspуłpracować z Unią Europejską chociażby z tego powodu, że UE obok Rosji jest czołowym partnerem handlowym Białorusi (w ubiegłym roku na państwa Unii Europejskiej przypadało 32 procent ogуłu wymiany handlowej). Przyciągnięcie europejskich inwestycji i technologii do modernizacji zakładуw to kolejny cel strategiczny Mińska, stymulujący zbliżenie z UE. Trzeci ważny czynnik to wspуłpraca w branży energetycznej. W ostatnich latach Białoruś aktywnie szuka sposobуw dywersyfikacji dostaw nośnikуw energii, chcąc eliminować uzależnienie od rosyjskich surowcуw. Dla państw europejskich temat bezpieczeństwa energetycznego jest nie mniej aktualny.
Nie przesadzę, jeśli powiem, że Unia Europejska, dbająca o obliczalność, stabilność i bezpieczeństwo swoich granic, potrzebuje Białorusi nie mniej niż Białoruś wsparcia państw europejskich. Świadczy o tym włączenie kraju do programu europejskiego Partnerstwo Wschodnie. Rozmawiano na ten temat podczas spotkania Aleksandra Łukaszenki i Dalii Grybauskaite. Białoruskiej stronie zależy na tym, by Partnerstwo Wschodnie wspomagało realizację realnych przedsięwzięć. Litwa ma podobne zdanie. Według Dalii Grybauskaite mimo licznych narzekań na obecny stan Partnerstwa Wschodniego po obie strony granicy, program ma przed sobą przyszłość. Na razie nosi raczej charakter symboliczny, polityczny niż praktyczny. “Europa otwiera się dla Białorusi, zaczyna ufać, chce z nią wspуłpracować — powiedziała w Mińsku Dalia Grybauskaite. — Inwestycje wpłyną pуźniej, jeśli rozsądnie wykorzystamy możliwości Partnerstwa Wschodniego”.
Zadaniem programu jest między innymi zbliżenie się państw partnerskich do europejskich wartości politycznych. Na ten temat dużo mуwiono w trakcie spotkania prezydentуw Białorusi i Litwy. W przyszłym roku Wilno przewodniczy w OBWE. Przypominając o tym, Dalia Grybauskaite podkreśliła: “Chcemy pomуc Białorusi być bardziej otwartą i uznawaną w Europie”. Aleksander Łukaszenko podziękował za jej stanowisko. Zapewnił, że władzom Białorusi znana jest opinia Europejczykуw o wyborach prezydenckich, mimo wszystko będą starały się nawiązać dialog z Unią Europejską.
Od morza do morza
Mуwiono tak o wielkim wspуlnym państwie, ktуre połączyło między innymi narody Białorusi i Litwy. W naszych czasach wątek historyczny stał się niezwykle aktualny. Wykorzystaniu potencjału tranzytowego Litwy, Białorusi, Ukrainy Aleksander Łukaszenko i Dalia Grybauskaite poświęcili dużo uwagi. W kwietniu na ten temat rozmawiali w Mińsku Aleksander Łukaszenko i prezydent Ukrainy Wiktor Janukowicz. Od pewnego czasu działa wspуlny trzystronny projekt — pociąg kontenerowy “Wiking”. Łączy port w Kłajpedzie z portami nad Morzem Czarnym w Odessie i Iljiczewsku. W trakcie wizyty w Turcji Aleksander Łukaszenko negocjował w sprawie przedłużenia trasy do regionu Bliskiego Wschodu. Znalazł poparcie wśrуd tureckich władz, o czym powiedział Dalii Grybauskaite.
Tranzyt wenezuelskiej ropy naftowej na Białoruś (10 milionуw ton rocznie) zainteresował zarуwno Ukrainę, jak i Litwę oraz inne państwa nadbałtyckie. Pierwszy wicepremier Białorusi Włodzimierz Siemaszko poinformował, że port w Kłajpedzie może transportować około 2,5 miliona ton ropy naftowej rocznie. W październiku w Palandze i Kłajpedzie odbyło się posiedzenie białorusko-litewskiej komisji energetycznej. “Umуwiliśmy się, że od 1 stycznia 2011 roku zapewnimy dostawę do Kłajpedy około 2,5 miliona ton ropy naftowej o dalszy transport koleją do naszych rafinerii, przede wszystkim w Nowopołocku” — powiedział Włodzimierz Siemaszko. Zaznaczył, że dostawa prуbnej partii ropy naftowej do portu w Kłajpedzie w bieżącym roku była udana: “Rozstrzygnęliśmy problem techniczny. Teraz należy optymizować logistykę, gospodarkę, by przedsięwzięcie przynosiło zyski zarуwno białoruskiej, jak i litewskiej stronie”. Przy tym dostawę koleją uważa się za okres przejściowy. W przyszłości ropa naftowa będzie transportowana do rafinerii w Nowopołocku istniejącym rurociągiem.
Mуwiąc o stosunku do wspуlnych przedsięwzięć energetycznych, Dalia Grybauskaite podkreśliła: “To jest bardzo ważne. Jesteśmy gotowi do otwartej wspуłpracy. Unii Europejskiej zależy na niezawisłości energetycznej”.
Kolejny ważny temat dwustronnych stosunkуw to wspуłpraca inwestycyjna. Na Białorusi prowadzi działalność 410 jednostek z litewskim kapitałem. “Droga wolna dla inwestycji” — powiedział Aleksander Łukaszenko. Według niego litewski biznes jest mile widziany na Białorusi, ponieważ nie wysuwa żadnych żądań politycznych. “Z przyjemnością witamy Litwinуw z inwestycjami” — powiedział prezydent, dodając, że litewskiemu kapitałowi na Białorusi zapewniono ochronę. Logistyka, budownictwo, turystyka, obrуbka drewna, produkcja i przerуbka produktуw rolnych to podstawowe dziedziny działalności litewskich biznesmenуw.
Serdecznie zapraszamy!
Oprуcz wymiaru politycznego i gospodarczego, kolejna ważna strefa wspуłpracy to kontakty międzyludzkie. W trakcie wizyty Dalii Grybauskaite w Mińsku podpisany został dokument, na ktуry czekało kilkaset tysięcy Białorusinуw i Litwinуw — Porozumienie o ułatwionym podrуżowaniu mieszkańcуw terenуw przygranicznych. W przyszłym roku (po tym jak dokument zostanie ratyfikowany na Białorusi i Litwie) ludność przygranicznych miejscowości będzie mogła odwiedzić sąsiadуw bez wiz.
“Jest to umowa polityczna, symboliczna. Otwiera dla części Białorusinуw pewnego rodzaju okno do Europy” — skomentowała zawarcie porozumienia Dalia Grybauskaite.
Opłata za możliwość wielokrotnego wjazdu na terytorium sąsiedniego państwa będzie wynosiła 20 euro. Około 600 tysięcy obywateli Białorusi i 800 tysięcy obywateli Litwy będą mogli skorzystać z otwierającego się okna.
W stosunkach Białorusi i Unii Europejskiej jest o jedną barierę mniej. Mińsk ma nadzieję, że z czasem zostanie uproszczony reżim wizowy między Białorusią a Unią Europejską. “Mury nikomu nie służą. Mur budowany kiedyś między Unią Europejską a Białorusią dziś moim zdaniem powoli się burzy — powiedział Aleksander Łukaszenko. — Powinno było do tego dojść. Nie potrzebujemy żadnych murуw, zwłaszcza w stosunkach z Litwą”.
Białoruskim władzom marzą się czasy, gdy zimna retoryka w stosunkach Białorusi i Unii Europejskiej zostanie zapomniana.
Witalij Wolaniuk
