Jak wszystko siк zaczynaіo
Niew±tpliwie, na pocz±tkowym etapie rozwoju biaіoruskiego rynku FM gіуwn± rolк odegraіo to, їe do kraju napіyn±і prawdziwy strumieс pojazdуw zagranicznych. Praktycznie w kaїdym z nich zainstalowane byіo radio, odbieraj±ce audycje przekazywane na falach FM — w ten sposуb “sama przez siк” powstaіa pocz±tkowa warstwa sіuchaczy wspуіczesnego radia. Za kilka lat gwaіtownie spadіy ceny na importowe odtwarzacze magnetofonowe z radiem, i staіy siк one dostкpne dla szerokiego krкgu konsumentуw, pojawiaj±c siк dosіownie w kaїdym domu. Wszystkie te aparaty miaіy odbiorniki radiowe w zakresie FM i w wyniku za parк lat kr±g sіuchaczy poszerzyі siк jeszcze bardziej. A juї potem na mіode stacje FM zaczкli zwracaж uwagк powaїni reklamodawcy. Przyci±gaіo ich audytorium FM-radia — mіodzi, dynamiczni ludzie, posiadaj±cy stosunkowo wysok± zdolno¶ж nabywcz±. Nadmieniк, їe wszystko to odbywaіo siк w pierwszej poіowie lat 1990. Od tego czasu sytuacja nie ulegіa zasadniczym zmianom. Absolutnie wszyscy mieszkaсcy miasta (no i nie tylko) sіuchaj± stacji FM — na szczк¶cie dzisiaj mamy, z czego wybieraж. Liczba tych, ktуrzy dotychczas maj± predylekcjк do “tradycyjnych” krуtkich, ¶rednich lub dіugich fal, stanowi nieliczne odsetki. S± to albo emeryci, ktуrzy dotychczas uїywaj± starych, jeszcze radzieckich odbiornikуw radiowych, albo mieszkaсcy wsi, do ktуrych “FM-stacje” po prostu nie docieraj±. Zreszt± tych ostatnich staje siк coraz mniej, poniewaї zwiкkszaj± siк moce stacji nadawczych. Sіowem, dzisiaj moїna z pewno¶ci± stwierdziж, їe FM-radiofonia na Biaіorusi nie tylko siк uksztaіtowaіa, lecz staіa siк czк¶ci± rynku mediуw.
Problemy formatu
Pierwsze biaіoruskie FM-stacje nadawaіy w eterze muzykк, ktуr± chciaіy — ¶ci¶lej mуwi±c, ktуra podobaіa siк ich didїejom. Sіuchacze przecieї i tak nie mieli wyboru. Sіowo “format” zaczкto stosowaж w stosunku do miсskich FM-stacji juї na koсcu lat 1990. Wіa¶nie jego pojawienie siк w zasobie wyrazуw dyrektorуw programowych jednocze¶nie z wydaniem literatury po¶wiкconej menagementowi radiowemu stanowiіo przesіankк do przej¶cia biaіoruskiego FM od epoki zachwyconych, utalentowanych dyletantуw do epoki osуb pragmatycznych.
“Formatowanie” biaіoruskiego FM- radia zbiegіo siк z nagіym zwiкkszeniem liczby stacji. Jeszcze siedem lat temu wybierano uszami gіуwnie pomiкdzy “Bi- Ej” i “Radiem Roks”, teraz za¶ w miсskim eterze moїna zіapaж 17 FM-stacji. Rуwnolegle do tego rozwijaіa siк radiofonia lokalna — swoj± czкstotliwo¶ж w zakresie FM zajкіy stacje radiowe duїych biaіoruskich miast. S± to, na przykіad, piсskie “Swoje radio”. Rozszerzyіy nadawanie swoich audycji na biaіoruskie regiony rуwnieї niektуre rosyjskie FM-stacje. “Europa Plus” nadaje swoje audycje w obwodzie Witebskim, “Nasze radio” w Mohylewie.
Po tym, jak podstawy istnienia biaіoruskich FM-stacji zaczкіo okre¶laж pojкcie “format”, kaїda stacja radiowa (tym bardziej kaїda stacja, ktуra zaczynaіa nadawanie audycji na nowej czкstotliwo¶ci) musiaіa uzyskaж wіasny styl. Na razie ciкїko jest powiedzieж, w jakim stopniu tak naprawdк siк staіo. Zdaniem szeregu ekspertуw, rzeczywist± rуїnicк w formatach biaіoruskich FM-stacji moїe okre¶liж chyba їe zawodowy didїej, natomiast dla ucha niedo¶wiadczonego sіuchacza jest ona nieuchwytna. Przyczyn tego naleїy szukaж w tym, їe w biaіoruskim FM-eterze prawie nie ma specjalizowanych stacji, mimo їe ogіoszono to w kilku nazwach: “Melodie wieku”, “Autoradio”, “Radio Roks”, “Hit FM”. Tak naprawdк kaїda stacja orientuje siк na amorficzne audytorium masowe.
Same one za¶ w wiкkszo¶ci swojej nazywaj± wіasny format “Hot AC/CHR”. Hot Adult Contemporary to muzyka dla ludzi mniej-wiкcej w wieku od 25 do 50 lat, ktуrzy chc± sіuchaж wspуіczesnej muzyki oraz przebojуw z ubiegіych lat. Сontemporary Hit Radio to “¶wieїe” przeboje odpowiadaj±ce formatowi HOT AC.
Pod tym wzglкdem charakterystyczny jest przykіad stacji “Radius- FM”: okoіo roku temu stacja zaadaptowaіa do biaіoruskich gustуw format urban hits, ktуry polega na braku w audycjach powolnych piosenek. Caіkiem niedawno, kiedy wprowadzony przez “Radius-FM” format zacz±і zdobywaж popularno¶ж i konkurenci docenili jego perspektywy, koncepcjк urban hits zapoїyczyіo “Nowe Radio”, ktуre wcze¶niej dziaіaіo w formacie “sto procent biaіoruskiej muzyki”.
Okres obfito¶ci
Nieprawdopodobnie daleka wydaje siк dzisiaj w istocie rzeczy niedaleka przeszіo¶ж, kiedy w biaіoruskim eterze dziaіaіo tylko kilka FM-stacji, a ich didїeje dla mіodzieїy byli prawie boїyszczami. Obecnie w Miсsku o sіuchaczy walcz± 17 stacji radiowych, w innych miastach za¶ w і±cznej liczbie — jeszcze 38. S± rуwnieї narodowe sieci radiowe, kiedy ta sama stacja ma wіasne stacje nadawcze i nawet studia w rуїnych miastach republiki.
Zrozumiaіe jest, їe taka obfito¶ж nie moїe nie wywrzeж wpіywu na rynek reklamowy. Dzisiaj w Miсsku 17 stacji dziel± “ciasto” reklamowe, ktуre jeszcze siedem lat temu przypadaіo dwуm-trzem stacjom -”odkrywcom”. Naturalnie, їe na wszystkich nie starczy. Ale stacje komercyjne na razie dosyж pewnie utrzymuj± swуj segment rynku. W pierwszej kolejno¶ci — dziкki bardzo wysokiej jako¶ci wytwarzanego produktu medialnego, zdobytemu przez dіugie lata autorytetowi i stabilnie duїemu audytorium sіuchaczy. Niestety na Biaіorusi (jak zreszt± w caіym ¶wiecie) brakuje precyzyjnych mechanizmуw mierzenia audytorium tej czy innej stacji radiowej. Do tegoї niemaіa czк¶ж sіuchaczy radiowych ci±gle “pіywa” po falach eteru, sіuchaj±c tej czy innej stacji. W wyniku okre¶lenie absolutnego lidera, jak rуwnieї absolutnego autsajdera staje siк niemoїliwe. Moїna tylko przypu¶ciж, їe liderami pozostaj± ci, ktуrzy dziesiкж lat temu zapocz±tkowali takie zjawisko jak “biaіoruskie FM-radio”. Natomiast autsajderami s± te stacje, ktуre po przeniesieniu nadawania audycji na fale FM nie potrafiіy przej±ж jego “duchu” — ukierunkowania na spoіecznie aktywne grupy ludno¶ci.
Nowy etap
Rewolucja, ktуra odbyіa siк na pocz±tku lat 1990tych, moїe powtуrzyж siк w nasze dni. Juї dzisiaj Internet i і±czno¶ж satelitarna stanowi± podstawy radiofonii. Rzeczywi¶cie, dzisiaj jest to taka sama egzotyka technologiczna, ktуr± kiedy¶ dla Biaіorusinуw stanowiіy zwykіe FM-odbiorniki. Ale postкpu nie da siк powstrzymaж. Co miesi±c coraz wiкcej zaawansowanych pod wzglкdem technicznym Biaіorusinуw sіucha ulubionych audycji za po¶rednictwem Internetu, no i satelitarne odbiorniki radiowe przestaj± byж jakimi¶ “rzeczami z przyszіo¶ci”.
Oczywi¶cie, duїe holdingi radiowe i zwykіe popularne FM-stacje jeszcze przez dіuїszy czas bкd± dominowaж na biaіoruskim rynku radiowym. I ciкїko jest prognozowaж, kiedy FM.radiofoniк w istotnym stopniu wypr± nowe technologie. Ale fakt, їe prкdzej czy pујniej tak siк stanie w biaіoruskim eterze radiowym, nie budzi їadnych w±tpliwo¶ci.
Denis Јawnikiewicz
