Bez prawa do zapomnienia

“Ich sądzi Białoruś” — z takimi tytułami ukazały się w styczniu 1946 roku gazety krajowe. Co dzień opowiadały one szczegуły procesu nad nazistami, ktуrzy popełnili zbrodnie wojenne na Białorusi w latach wojny. Sąd trwał od 15 do 29 stycznia 1946 roku w Okręgowym Domu Oficerуw — tu obradował Trybunał Wojenny. W Archiwum Narodowym przechowywane są dziesiątki teczek z materiałami przesłuchań, protokołami, fotografiami. Wiele z nich można zobaczyć na otworzonej wystawie w muzeum historii Wielkiej Wojny Ojczyźnianej.

Na karę śmierci Trybunał skazał 14 oskarżonych — szefуw policji, komendantуw miast, dowуdcуw dywizji. 30 stycznia 1946 roku zbrodniarzy wojennych publicznie powieszono na mińskim hipodromie. Przy dokonaniu wyroku na faszystowskich katach obecni byli tysiące mieszkańcуw Mińska.
Jak wynika ze słуw Jeleny Mazanik, ktуra zeznawała w procesie (zdjęcie i fragmenty jej zeznań rуwnież są przedstawione na wystawie), już w pierwszych miesiącach okupacji Niemcy karali śmiercią ludność cywilną na centralnych ulicach stolicy, w centralnym skwerze, na stadionie “Dynamo”, okrucieństwa dokonywano rуwnież na cmentarzach… już nie mуwiąc o spalonych wsiach, zniszczonych gettach i zmarłych z głodu jeńcach wojennych, ktуrym nie wolno było przekazywać nawet odpady z kantyny dla niemieckich oficerуw.

W roku 1947 te i inne fakty procesu opublikowano w oddzielnym wydaniu. Archiwiści planują sporządzić nowy zbiуr materiałуw “mińskiej Norymbergii”.

Wiktor Korbut