Напярэдадні свята стараліся вычысціць хату і падворак, зняць павуцінне з усіх куточкаў, вымыць столь. Нашы бабулі і дзядулі лічылі, што павінны ўступіць у новы год чыстымі. Вось чаму першае навагодняе ўмыванне не прапускаў ніхто. Прычым нашы продкі не проста ўмываліся — у посуд клалі медныя або залатыя грошы, каб на працягу ўсяго года быць моцнымі і прыгожымі, а срэбныя — каб твар быў чыстым і светлым.
На старажытны Новы год дзеці праводзілі абрад засявання. Заходзілі ў хаты з торбачкамі, поўнымі зерня жыта, аўса, ячменю, спявалі калядкі, рассыпалі па падлозе па жменьцы зерня кожнага гатунку і гучна прыгаворвалі: “Сею, сею, засяваю! З Новым годам паздраўляю!” За выкананне рытуалу, які абяцаў гаспадарам багаты ўраджайны год, дзяцей адорвалі ўсялякімі прысмакамі: кавалкам каўбасы, сушанымі ягадамі, арэхамі і гэтак далей.
Не абыходзілася свята і без багатага святочнага стала. Лічылася, якім ён будзе на Новы год, такім дастаткам давядзецца цешыцца ў наступным годзе. Вядома, не было тут ні мандарынаў, ні салата “Аліўе”, затое ў дастатку — каўбаса, масла, сыр, бліны, верашчака, гародніна, грыбы, рыба. Замест шампанскага пілі піва, кампоты, сыту — разбаўлены ў халоднай вадзе мёд.
За сталом праводзілі цікавы рытуал. За 15 хвілін да Новага года старэйшы ў сям’і браў невялікую гліняную пасудзіну, напоўненую вадой, і ставіў яе на сярэдзіну стала. Усе працягвалі левую руку і хвіліну трымалі яе над гэтай пасудзінай, аддаючы ёй у сваіх думках усё самае дрэннае, што здарылася з імі ў годзе, які заканчваецца.
А пасля вылівалі ваду з усімі бедамі ў акно. Апоўначы зноў напаўнялі посуд вадой, і ўжо працягвалі над ім правую руку, прамаўляючы пра сябе пажаданні дабра, здароўя, поспехаў і сямейнага дабрабыту. Праз хвіліну рытуальную чашу пускалі па кругу, і кожны выпіваў сваю “долю пажаданняў”.
mila@sb.by
