Экзамен не для ўсіх
Але для пачатку выпускніку школы варта выбраць ВНУ, куды ён збіраецца паступаць. Ад гэтага залежыць, па якіх профільных прадметах давядзецца здаваць два тэсты. Трэці тэст абавязковы — руская ці беларуская мова.
Рыхтуе заданні, праводзіць тэсціраванне і выдае сертыфікаты Рэспубліканскі інстытут кантролю ведаў. Усе тэсты засакрэчаныя. Ёсць спецыяльна створаная Дзяржкамісія па кантролі за ходам уступнай кампаніі ў вышэйшых і сярэдніх спецыяльных навучальных установах.
ЦТ у Беларусі платнае. За іспыты па кожным прадмеце трэба заплаціць 0,1 базавай велічыні — 2,1 рубля.
Цэнтралізаванае тэсціраванне гэтага года стартавала праз два дні пасля выпускных вечароў і прайшло без асаблівых эксцэсаў. Удзельнічалі ў ім больш за сто тысяч выпускнікоў. “Выпалі” з працэсу 14 чалавек — спрабавалі скарыстацца опцыяй “дапамога сябра” праз мабільнік або выцягнуць шпаргалку. Паўтарыць спробу ім можна будзе толькі праз год.
Бясспрэчных плюсаў у ЦТ некалькі. Ацэнка ведаў абітурыентаў агароджана ад “чалавечага фактару” — членаў прыёмных камісій. Крытэрыі адбору студэнтаў і навучэнцаў зразумелыя і празрыстыя: сума балаў ЦТ і атэстата дае зразумець, ці можна паступіць на бюджэт або варта адразу падавацца на платнае аддзяленне. Практычна да нуля зведзена карупцыя. У апошнія гады не было выпадкаў злоўжыванняў падчас уступнай кампаніі.
Чым большая сума, тым лепшы факультэт
Працэдура паступлення надзвычай спрошчана: абітурыент, маючы на руках атэстат, тры сертыфікаты з вынікамі ЦТ і медыцынскую даведку, піша заяву ў прыёмную камісію ВНУ і чакае яе вердыкту.
Тэсціраванне — інструмент, які дае магчымасць выстраіць абітурыентаў па ранжыры. Для кожнага прадмета Міністэрства адукацыі вызначыла ніжні парог: 10 балаў па рускай і беларускай мове, 15 — па матэматыцы, фізіцы, хіміі і біялогіі. Па ўсіх астатніх дысцыплінах на вышэйшую адукацыю можна прэтэндаваць, маючы больш за 20 набраных балаў па першым профільным экзамене. Абітурыенты, якім не пашанцавала адолець “прахадны”, могуць падацца ў ВНУ з недаборам або аднесці дакументы ў ПТВ.
Сума ў 360-370 гарантуе паступленне ў лепшыя ВНУ краіны. Самы прэстыжны — БДУ з яго юрыдычным факультэтам, куды на спецыяльнасць эканамічнае права летась “праходкай” сталі 396 (!) балаў. Максімальны вынік ЦТ разам з атэстатам — 400 балаў. Але іх пакуль ніхто не набіраў, хоць рэкорд ёсць — 399 балаў.
Зрэшты, у ВНУ можна паступіць і без ЦТ. Без экзаменаў прымаюць лаўрэатаў спецыяльнага фонду Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь па падтрымцы таленавітай моладзі, пераможцаў міжнародных і рэспубліканскіх прадметных алімпіяд, міжнародных творчых конкурсаў і спартыўных спаборніцтваў.
Цана ведаў
Толькі трэць абітурыентаў зможа трапіць на бюджэтнае месца. Астатнім давядзецца думаць, дзе ўзяць сродкі, каб заплаціць за вучобу. Цэны ў Беларусі, вядома, больш сціплыя, чым у Расіі. Год вучобы на юрыдычным факультэце БДУ — 2616 рублёў. Факультэт сацыяльнай псіхалогіі і педагогікі Віцебскага дзяржуніверсітэта — 1898 рублёў. Стыпендыю пры платным навучанні не даюць. Ва ўсім астатнім грашовыя студэнты ад “бюджэтнікаў” не адрозніваюцца. На якасць адукацыі, падручнікі і нават месцы ў інтэрнаце — ва ўсёй студэнцкай браціі роўныя правы.
Генадзь Малахітаў
