Чым запомніўся “Славянскі базар-2016”

Фанфары і салюты адгрымелі, песні адгучалі — Віцебск афіцыйна развітаўся з юбілейным, дваццаць пятым “Славянскім базарам”. 9 дзён без антрактаў і перадышак. 130 культурных мерапрыемстваў. 5,5 тысячы выпісаных акрэдытацый. 44 краіны-ўдзельніцы і Гран-пры беларуса Аляксея Гроса. Такія вынікі. На новым 26-м па ліку фэсце, ужо цяпер абяцаюць яго арганізатары, гэтыя лічбы абавязкова стануць яшчэ вышэйшыя і большыя. Ну а пакуль арганізатары вывучаюць геаметрычную фестывальную прагрэсію, мы ўспамінаем, як і чым нам запомніліся сёлетнія вакальна-музычныя імгненні.

Музыка іх звязала

Ужо шмат гадоў “Славянскі базар” застаецца галоўным культурным упрыгажэннем ліпеня. Старажылы фэсту, усе як адзін, сёння прызнаюцца: чвэрць­ стагоддзя назад ніхто з іх і ўявіць не мог, што ціхія фестывальныя радасці з часам ператворацца ў вялікую музычна-тэатральную тэрыторыю мастацтва самай высокай пробы. За чвэрць стагоддзя “Славянскі базар” не проста мігнуў паспешлівым спалохам у фестывальнай ночы постсавецкай прасторы, але і істотна пашырыў свае межы. На гасціннай віцебскай зямлі ўжо пабывалі артысты з 70 (!) дзяржаў — і гэта, гавораць у аргкамітэце “Славянкі”, далёка не мяжа. Дырэктар фестывалю Аляксандр Сідарэнка ўпэўнены:

— “Славянскі базар” — праект, унікальны ва ўсіх сэнсах. Гэта і візітная картка краіны, і атмасфернае месца сустрэч сяброў і знаёмых з розных краін свету. І безумоўна, радуе, калі “Славянскі базар” становіцца трамплінам да прызнання і творчага росту для маладых выканаўцаў. Напрыклад, для Даміра Кеджа з Харватыі, які праз некалькі гадоў пасля перамогі на нашым фестывалі праславіўся на “Новай хвалі”.


Як магнітам Віцебск прыцягвае да сябе таленты і паклоннікаў з розных куткоў зямлі. У цяперашні Год культуры геаграфія “Славянкі” ўразіла размахам: да нас прыехалі госці не толькі з суседніх еўрапейскіх краін — з іншых кантынентаў. Такая цікавасць да фестывалю, вядома, радуе і ўражвае. Міжнародны конкурс выканаўцаў эстраднай песні — хрыбет “Славянскага базару” — гэтым разам сабраў пад зборамі амфітэатра 44 смелых, маладых і галасістых выканаўцаў. Упершыню на фэсце выступіў прадстаўнік Калумбіі. Дарэчы, цешыць вуха беларусаў абаяльны Враян пачаў яшчэ год назад. Улетку 2015 года ён ужо праехаўся з канцэртным турам па нашай краіне, а крыху пазней прыняў удзел у фестывалі “Вянок дружбы”. На жаль, чарговая — віцебская — вяршыня Враяну не пакарылася. Зрэшты, абаяльны калумбіец зусім не сумуе:

— Перамога і ўзнагароды для мяне не такія важныя. Справа ў тым, што я ўлюбіўся ў вашу краіну і яе людзей з першага погляду. І як толькі з’явілася магчымасць, вырашыў вярнуцца, так мне тут спадабалася!


Прадстаўніца Літвы Валерыя Ільін таксама засталася сёлета без запаветнай “Ліры”. Але ў яе музычнай скарбонцы, прызнаецца, хапае іншых, не менш прэстыжных узнагарод. Валерыя — дзяўчына ў літоўскіх музычных колах даволі вядомая. Ураджэнка Паня­вежыса перабралася ў Вільнюс у 2012 годзе, калі паступіла ў Вільнюскую кансерваторыю па класе джазавага спеву. У тым жа годзе стала лаўрэатам конкурсу “Песня песень”, а літоўскі тэлепраект “Голас Літвы” назваў Ільін “адкрыццём года”. Пасля заканчэння кансерваторыі яна паспела павучыцца ў Вільнюскай калегіі па спецыяльнасці “акцёр музычнага тэатра” і папрацаваць у Нью-Ёркскай акадэміі драмы. У Віцебск, прызнаецца, ехала зусім не за перамогай. Тым больш адна значная ўзнагарода гэтага года ў яе ўжо ёсць: некалькі месяцаў назад Валерыя выйграла Гран-Пры Міжнароднага фестывалю “Ліга талентаў музыкі”. 21-гадовая артыстка гаворыць, што “Славянскі базар” для яе — чарговая прыступка і новы досвед, такі неабходны яе маладому музычнаму арганізму:

— Рада выступаць на адной сцэне з такой колькасцю таленавітых лю­дзей не толькі са славянскіх краін, але і з усяго свету. На гэтым фестывалі, у адрозненне ад іншых музычных форумаў, зусім не адчуваецца канкурэнцыі — усе сябры. Магчыма, справа ў краіне — Беларусі — і яе гасціннай і добразычлівай публіцы. Як толькі будзе магчымасць, абавязкова вярнуся ў Віцебск. Толькі на гэты раз ужо ў якасці гледача.

25 імгненняў лета

Цяперашні фестываль — юбілейны, а значыць, у арганізатараў наспела выдатная падстава паклікаць у госці усіх тых, хто некалі пакінуў свой музычны след у гісторыі горада над Дзвіной. Пад непрамакальным дахам Летняга амфітэатра сабраліся ўладальнікі Гран-пры і лаўрэаты конкурсу маладых выканаўцаў розных гадоў. Для кожнага з іх віцебская сцэна некалі стала трамплінам у свет вялікай музыкі. Пётр Ялфімаў, уладальнік Гран-пры конкурсу маладых выканаўцаў 2004 года, настальгуе:

— Але ж я быў першым, хто спеў менавіта пад дахам амфітэатра, яго ў той год толькі пабудавалі. Перамога ў конкурсе паспрыяла маёй кар’еры, затым было шмат конкурсаў, “Еўрабачанне” ў тым ліку... Віцебскі глядач для мяне самы дарагі. Таму з задавальненнем прыязджаю на фестываль кожны год.

Артысты, якія ўжо самарэалізаваліся, усе як адзін не саромеюцца прызнавацца: трапіўшы аднойчы ў музычны водаварот горада, адмовіцца ад чарговага візіту на гэты святочны фестываль проста немагчыма. Яшчэ адна прадстаўніца фестывальнага Віцебска Алёна Ланская ўспамінае:

— Тая перамога ў 2011 годзе дала мне многае. Знаёмствы, новыя творчыя праекты, любоў гледачоў... “Славянскі базар” дапамог яшчэ больш паверыць у сябе і свае сілы, даў штуршок да таго, што я прыняла рашэнне ўдзельнічаць у “Еўрабачанні”. Для мяне віцебская пляцоўка — гэта як штогадовая сустрэча “выпускнікоў” і сяброў. Мы бачымся рэдка, але, як правіла, выключна ў Віцебску на “Славянскім базары”.


Закінуў пра конкурс слоўца і Макс Лорэнс, уладальнік Гран-пры 2003 года. Праўда, тады папулярны цяпер артыст яшчэ называўся родным іменем Максім Сапацькоў:

— Зрабіць сабе імя мне ў першую чаргу дапамог “Славянскі базар”, а не Масква ці рэпер Серж, як многія думаюць. Тады, 13 гадоў назад, трансляцыя фестывалю ішла ў многіх краінах-удзельніцах, мяне заўважылі, сталі запрашаць на тусоўкі і розныя канцэрты. Скажам, выступіць на сваім “сольніку” ў канцэртнай зале “Расія” мяне ў тым жа годзе паклікала Надзея Бабкіна. Толькі ўявіце: сцэна — буйнейшая на тэрыторыі Расіі, вакол — скрозь знакамітыя артысты... Гэта быў рэальны шанц для мяне, маладога і пачынаючага, паказаць сябе. Хоць, прызнаюся, ад “Славянскага базару” чакаў большага: студыйнай работы, канцэртнай дзейнасці... Але фестываль не прадзюсарскі цэнтр, здольны ўзяць пераможцу пад сваё крыло. Пасля перамогі мне давялося самастойна шукаць шляхі далейшага развіцця.

Дапамагчы гледачам успомніць слаўнае музычнае мінулае вызваўся таксама мексіканец Радрыга дэ ла Кадэне. Памятаеце яго непаўторную “Калінку-малінку”?


— Пасля перамогі ў конкурсе вярнуўся дадому ў Мексіку героем. Усе здзіўляліся: як гэта я, выхадзец з Лацінскай Амерыкі, умудрыўся выйграць славянскі конкурс? А я і сам не ведаю. Можа, песня дапамагла? Мінула два гады пасля конкурсу, мая кар’ера на радзіме працягвае развівацца, шмат падарожнічаю і выступаю на розных кантынентах. І я вельмі шчаслівы, што “Славянскі базар” здарыўся ў маім жыцці. Гэта — сапраўдны цуд.

“Асаблівай” назвала віцебскую сцэну і спецыяльная госця юбілейнага форуму Ала Пугачова. Шчыра разгаварыўшыся, спявачка прызналася:

— Менавіта тут я 15 гадоў назад пазнаёмілася з Максімам (Галкіным. — Заўв. аўтара). Ён — мой самы любімы чалавек, а нашы дзеці Гары і Ліза — сэнс майго жыцця. Я ж чаму паху­дзела і змянілася? Хачу, каб яны бачылі ва мне маладую маці, а не бабулю, якая маладзіцца.

Віцебск: галоўныя героі

За гады жыцця фестываль набыў нямала добрых традыцый. Сярод іх — уручэнне Прэзідэнтам Аляксандрам Лукашэнкам спецыяльнай прэміі “Праз мастацтва — да міру і ўзаемаразумення”. У гэты раз ганаровая ўзнагарода засталася ў Беларусі. Яе лаўрэатам стаў дырыжор народны артыст Міхаіл Фінберг. Не памяняў лакацыю і Гран-пры конкурсу выканаўцаў эстраднай песні “Віцебск-2016”. Праз 5 гадоў пасля перамогі на конкурсе Алёны Ланской яе поспех паўтарыў выхаванец таго ж прадзюсарскага цэнтра “Спамаш” 26-гадовы салігорскі хлопец Аляксей Грос. Да гэтага нашы артысты яшчэ тройчы везлі з Віцебска галоўныя прызы. Прычым тры разы запар! Трыумфальнае шэсце беларусаў на конкурсе маладых выканаўцаў пачалося ў 2003 годзе з Максіма Сапацькова (які крыху пазней назваўся Максам Лорэнсам), годам пазней прадоўжылася Пятром Ялфімавым і ў 2005-м канчаткова замацавалася поспехам Паліны Смолавай.

Цяперашняму трыумфатару конкурсу Аляксею Гросу поспех, лічыць яго каманда, прынесла ў тым ліку лічба 13 — яе музыкант выцягнуў падчас фінальнай жараб’ёўкі. Cам Лёша не прымхлівы і выступаць пад “чортавым нумарам” зусім не баяўся. Нумералогія, сцвярджае ён, да яго перамогі дачынення не мае. Таму што галоўнае — упэўненасць у сабе і сваіх сілах:

— Мой сакрэт — добры сон перад кожным выступленнем. Плюс падрыхтоўка, падрыхтоўка і яшчэ раз падрыхтоўка. Многае залежыць і ад аўдыторыі. У Віцебску яна проста цудоўная!


Першая прэмія і 15 тысяч долараў адправіліся ў сонечны Казахстан — на радзіму мінулагодняга трыумфатара “Славянскага базару”. Ад Гран-пры 29-гадовага казахскага спевака Адама аддзялялі ўсяго 2 балы. Італьянка Элеанора Век’ё і прадстаўніца Малдовы Ганна Адабеску таксама дыхалі адна адной у спіну, таму суддзі вырашылі падзяліць другую прэмію папалам: кожнай з артыстак дастанецца па “Ліры” і 5 тысяч долараў. Трэцюю ўзнагароду журы пад старшынствам Валерыя Лявонцьева таксама выпісала адразу дваім удзельнікам. Віншаванні прымалі гарачы грузінскі хлопец Андрыа Гвелесіяні ды ізраільцянка Ганна Цімафей — безумоўны і безагаворачны лідар сімпатый гледачоў.

Вынікі дзіцячага конкурсу падвялі крыху раней. Стараннямі 11-гадовай Анастасіі Гладзілінай Гран-пры дзі­цячага музычнага конкурсу адправіўся ў Расію. Першая прэмія — у беларускі Насці Жабко. Другую ўзнагароду і дзве тысячы долараў падзялілі паміж сабою ўкраінка Кацярына Манузіна і Ціна Русева з Македоніі. Трэцяя прэмія таксама пайшла ў некалькі рук — да прадстаўніцы Чэхіі Нэлы Жакавай і Раміны Сармурзінай з Казахстана. Увечары, у дзень закрыцця фестывалю, усе пераможцы, лаўрэаты, удзельнікі і госці святочнага Віцебска сабраліся на сцэне Летняга амфітэатра. І зноў юбіляр-імяніннік — наш ліпеньскі фестываль — прымаў шматлікія віншаванні. Як ад сваіх даўніх сяброў — Аляксандра Буйнова, Алены Ваенгі, Аляксандра Разэнбаума, Любові Успенскай, Аляксандра Ціхановіча і Ядвігі Паплаўскай, так і ад маладога пакалення музыкантаў. З юбілеем,  фестываль!