Отвечает ведущая рубрики, доктор филологических наук, профессор Валентина ЛЕМТЮГОВА:— В основе фамилии Ольгович личное имя Ольгош или Ольгуш. В «Словаре народных форм русских имен» А.В.Суперанской они значатся как разговорные варианты официального имени Олег (в переводе со скандинавского — «святой»). Ольгович — потомок Ольгоша или Ольгуша.
«Хочу узнать происхождение фамилий моих одноклассников: Скумс, Буйла, Колесень. Александр Горбачев, Крупский район».
— Фамилия Скумс восходит к латышскому прилагательному «скумигс» — «унылый, печальный, грустный».
Буйла относится к ряду фамилий с основой буй–: Буйло, Буйлов, Буйнов, Буйнич, Буйневич. Значение слова «буй» и производного от него прилагательного «буйный» в их составе толкуется неоднозначно. В древности слово «буй» означало мужество, храбрость, напоминающие силу и нрав тура, могучего степного быка. В письменном памятнике ХII века «Слово о полку Игореве» храбрый воин князь Всеволод прозывается Буй–Тур. В.С.Казаков в книге «Именослов. Словарь славянских имен и прозвищ» приводит древнеславянское сложное имя с компонентом Буй — Буеслав. Буйло(а) — сокращенный разговорный вариант этого имени.
Колесень (бел. Калясень) — прозвание по значению белорусского диалектного прилагательного «калясiсты» — «высокий человек полного телосложения» («Слоўнiк беларускiх гаворак паўночна–заходняй Беларусi i яе пагранiчча»).
«Дапамажыце, калi ласка, нам даведацца, адкуль пайшлi нашы прозвiшчы: Арастовiч, Гаргун, Федаровiч, Мурашкевiч, Бранавiцкi, Бруй. Вучнi Сорагскай сярэдняй школы iмя К.В.Герчыка, Слуцкi раён».
— У аснове прозвiшча Арастовiч асабовае iмя Орест (бел. Арэст), якое, верагодна, паходзiць ад грэчаскага «орас» («гара»). Суфiкс —овiч — паказчык роднасных сувязяў: Арастовiч — нашчадак Арэста. У беларускай мове не пад нацiскам «о» i «э», як вядома, пераходзяць у «а». Адсюль Арэст (нацiск на другiм складзе) i Арастовiч (нацiск на перадапошнiм складзе).
У «Тураўскiм слоўнiку» гаргун — гэта «жаўлак». У пераносным сэнсе Гаргун — празванне чалавека з жаўлакамi на целе. Нельга выключыць i магчымасць паходжання прозвiшча ад лiтоўскага дзеяслова «гаргцi» («хрыпець, сiпець»). У лiтоўскай мове ёсць i назоўнiк «гаргалас» («хрыпун»). Адсюль Гаргун — гэта чалавек з хрыплым голасам.
У аснове прозвiшча Федаровiч асабовае iмя Федар (у перакладзе з грэчаскай — «божы падарунак»). Суфiкс —овiч выконвае функцыю роднасных сувязяў: Федаровiч — нашчадак Федара.
У аснове прозвiшча Мурашкевiч празванне Мурашка — размоўны варыянт старажытнага iмя Мар, якое на сённяшнi дзень выйшла з ужывання (А.В.Суперанская. «Словарь народных форм русских имен»). У перакладзе з лацiнскай мовы яно азначае «мужчына, мужны». У народзе празванне Мурашка мог атрымаць чалавек невысокага росту або вельмi працавiты (В.I.Рагаўцоў, С.Я.Кечык «Анамастычны слоўнiк Магiлёўшчыны»). Мурашкевiч — нашчадак Мурашкi.
Прозвiшча Бранавiцкi ўтворана ад назвы вёскi Бранавiчы (Слуцкi р–н Мiнскай вобл.), якая магла быць месцам нараджэння або аб’ектам уладання першага носьбiта прозвiшча. У аснове назвы вёскi асабовае iмя Бран — скарочаны варыянт аднаго са старажытных славянскiх састаўных iмёнаў з першым кампанентам Бран– тыпу Бранiслаў — «той, хто здабыў славу ў бiтвах», Бранiмiр — «той, хто баронiць мiр», Бранiвой — «воiн–змагар» (В.С.Казаков «Именослов. Словарь славянских имен и прозвищ»). Асновай для тапонiма магло паслужыць таксама i вытворнае найменне Бранавец (нашчадак Брана).
Бруй — празванне па дзеяннi беларускага дзеяслова «бруiць» («цячы, вылiвацца») («Слоўнiк беларускiх гаворак паўночна–заходняй Беларусi i яе пагранiчча»). Першы носьбiт меў нейкiя адносiны да гэтых дзеянняў. Напрыклад, рабiў пратоку з гаспадарчай сажалкi цi з абрубленай крынiцы з мэтай iх ачышчэння.
Жду ваших писем!
Советская Белоруссия № 14 (25149). Суббота, 21 января 2017
